Leita í fréttum mbl.is

Færsluflokkur: Vísindi og fræði

Icelandic supermice

  Icelandic Supermice

Dr. Ebenezer Henderson, Skotinn sem gerðist prestur í Danmörku og dreifði biblíum út um allt, velti líka fyrir sér veraldlegum fyrirbærum. Hann velti fyrir sér íslenskum músum í ferðabók sinni frá Íslandi árið (1818). Þar skrifar hann á blaðsíðum 417-19 um athuganir Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar, sem fyrst komu út í Íslandslýsingu þeirra árið 1772. Rannsóknir þeirra bentu til þess að hagamýs söfnuðu berjum og öðru ætilegu á þurrar kúadellur, sem þær svo roguðust með niður að næsta læk, hoppuðu um borð og stýrðu dellunni með halanum, þangað til þær voru komnar heilu og höldnu á áfangastað.

Hr. Hooker, sem einnig ferðaðist á Íslandi, henti gaman af þessari vitleysu hjá Eggerti og Bjarna og segir okkur að sérhver viti borinn Íslendingur hlægi af þessari upplýsingu Eggerts og Bjarna.

En Henderson var trúmaður og hann tilkynnti lesendum sínum með mikilli andargift í bók sinni Iceland: Or the  Journal of A Residence in the Island during the Years 1814 and 1815:

Having been apprised of the doubts that were entertained on this subject, before setting out on my second excursion, I made a point of the account, and I am happy in being able to say, that it is now established as an important fact in natural history, by the testimony of two eye-witnesses of unquestionable veracity, the clergyman of Brjamslæk, and Madame Benedictson of Stickesholm, both of whom assured me that they had seen the expedition performed repeatedly".

henderson Ebenezer Henderson hafði mikil áhrif á skeggtísku Össurar Skarphéðinssonar

Madame Bendediktsson, sem hét Jarþrúður Jónsdóttir (og var kona Boga Benediktssonar faktors og fræðimanns) hafði á sínum yngri árum haft möguleikann á því eina kvöldstund, að virða fyrir sér mýs við strönd lítils stöðuvatns, og sjá hvernig litlu dýrin léku listir sínar sem ferjumenn. Maddaman greindi einnig frá því að mýsnar hefðu notað þurra sveppi sem töskur.

Annað hvort hefur frú Jarþrúður sjálf verið á sveppum þetta sumar, eða að hún hafi verið berdreymin í meira lagi og hefur máski séð fyrir sér Íslendinga árið 2007 fyrir utan Bónusverslun, en ekki getað sett þá sýn í samhengi - ekki trúað sínum eigin draumum.

Þetta athæfi íslenskra músa þótti enn svo merkilegt árið 1832, að alþýðufræðararnir hjá Penny Magazine sögðu frá þessu og bættu við myndinni af íslenskum músum á siglingu.

Nú er vandamálið bara, að ég veit ekki hvort þetta er rétt eða rangt. Ég hef aldrei fylgst með músum. Geta íslenskar mýs siglt á kúadellum og hafa þær yfirleitt leyfi til þess?  Sumir íslenskir fjármálasnillingar geta greinilega siglt á hvaða dellu sem er og er þeim trúað fram í rauðan dauðann.


Gátan leyst

Penny Magazine2lille 

Um daginn spurði ég hvort einhverjir gætu gefið mér svar við þessu. Ég var svo að vasast í pappírum mínum í morgun og fann svarið alveg hjálparlaust.

Ferðalangarnir, sem sagðir voru Íslendingar í þýsku riti um miðja 19. öld, voru spænskir farandverkamenn með múlasna árið 1832. það eru að minnsta kosti þær upplýsingar sem koma fram í Penny Magazine það ár. Þar birtist grein með myndinni af Spánverjunum, sem var sú fjórða í röð greina um verkamenn Evrópu.

Líklega hefur það verið léleg enskukunnátta þýskra skólabókahöfunda, og enn lélegri myndarýni, sem gerði þessa myrku vinnudýr frá Spáni að Íslendingum.

The Penny Magazine var gefið út á hverjum laugardegi frá 1835-37 fyrir læsa hluta almúgans á Bretlandseyjum af félagsskap sem kallaði sig "The Society for the Diffusion of Useful Knowledge". Þetta rit fór glæsilega af stað með 200.000 áskrifendur. Vinsældirnar dvínuðu þó skjótt, því lýðnum þótti þetta of fræðilegt og uppbyggilegt. Verkalýðurinn vill ekki, eins og kunnugt er, heyra um kollega sína á Spáni. Verkalýðurinn vill fá skandal hjá þeim sem eru ríkir og lesa Heyrt og Séð eða DV eða hvað það nú heitir.

Mig grunar að ein grein hafi gert gæfumuninn fyrir Penny Magazine og verkalýðinn á Bretlandseyjum, sem notaði frekar penníin sín fyrir öl en menningarsull eftir 24. nóvember 1832.

Þá, og reyndar í sama blaði og myndin af spænsku farandverkamönnunum, birtist ömurlega fræðileg grein um útsjónasemi íslenskra músa. Já, þetta er ekki nein lygi. Íslenskar mýs voru frægari en Jón Sigurðsson árið 1832.  Var mikið talað um íslenskar mýs þann veturinn. Þessi músafróðleikur var m.a. soðinn upp úr upplýsingum úr bók Ebenzers Henderssonar: Iceland (1819). Blaðamaður Penny Magazine kallaði greinina "The Economical Mice of Iceland". Hafa slík dýr verið til á Íslandi? Meira um það í næstu færslu.


Isländer auf der Reise

Isländer auf der Reise2 

Nýlega keypti ég þetta óhrjálega blað í Hollandi vegna myndarinnar (sem er hægt að stækka með því að klikka nokkrum sinnum á hana) og textans undir henni.

Myndin er af ferðalöngum. Konu sem ríður í söðli og tveimur mönnum með barðastóra hatta.

Fólkið er allt frekar skuggalegt og ekki nóg með það, því er í textanum undir haldið fram að þarna séu Íslendingar á ferð. Kannski einhverjir í útrás? Líklega er það rétt tilgáta, þar sem þeir teyma á eftir sér fimm asna. Auðvitað hefur alltaf verið fullt af ösnum á Íslandi, en ekki fjórfættum eins og þeim sem er á myndinni. Kannski eru þetta Íslendingar á suðurgöngu, eða jafnvel Zoëga fjölskyldan á leið norður? Eða eru þetta bara myndabrengl í bókinni Europäer auf der Reise? Ítalir á ferð, og á síðunni þar sem stendur "Italiäner auf der Reise" munum við  finna Íslendingana.

Mér leikur forvitni á því að vita hvað þetta er. Allar tilgátur eru vel þegnar.

Ég veit þó svo mikið að þetta mun vera rifrildi úr einhverri þýskri skólabók frá miðbiki 19. aldar.


Hötum Lomborg

 lomborg

Ég er einn fárra í Danmörku sem frá byrjun hef haft mikla trú á dr. Birni Lomborg, dönskum stjórnmálafræðingi, sem leyft hefur sér að vera efins gagnvart nýju heimstrúarbrögðunum. Þau trúarbrögð boða allsherjarbráðnun og hraðferð til helvítis. Fylgjendur eru margir og mjög heittrúa. En eins og oft hjá heittrúarfólki, virðist vera sía í heila þess þar sem almenn skynsemi og rökhugsun er skilin frá heilbrigðri skynsemi. 

Í dag er Lomborg með áhugaverða grein í Politiken, Før vi panikker, sem ég mæli með því að fólk lesi. Ég set tenginu við hana þegar hún kemur á netið síðar í dag eða á morgun.

Ég krefst þess ekki að neinn trúi, falli fram á hnén og tilbiðji Lomborg og hans skoðanir. En fæstir þeirra sem ég hef rætt við í Danmörku um Lomborg hafa lesið stafkrók eftir hann, aðeins gagnrýni annarra, og ég hef meira að segja hitt fyrir menn sem höfðu "ógeð á manninum, vegna þess að hann er hommi".

Politiken hefur undanfarna daga birt röð af greinum um heim á heljarþröm og loftlagsbreytingar og hefur leyft Lomborg að svara.

Á sömu síðu og grein Lomborgs í Politiken í dag er bréf til blaðsins frá aldraðri konu, sem ég hef einu sinni hitt. Hún heitir  Ulla Jessing og er gyðingur sem fæddist í Þýskalandi. Hún skrifar reið: "Ég skil ekki maður vilji leyfa loddara eins og Lomborg að ganga lausum í fjölmiðlaheiminum með yfirlýsingar um að "gróðurhúsaáhrifin séu mjög vafasöm". Og það hefur gerst eftir að loftlagssérfræðingar frá öllum heiminum hafa fengið Nóbelsverðlaunin fyrir vísindalegar rannsóknir sínar á sönnu ásigkomulagi jarðarkringlunnar. Yfirlýsingar Lomborgs eru á sama stigi og yfirlýsingar bandarískra öfgatrúarmanna,  sem halda að kenningar Darwins orki tvímælis".

Þessi stutta greining Ullu Jessings lýsir hatri hópæsingarinnar í hnotskurn. Ulla Jessing, sem flýði Þýskalands nasismans og kom ung til Englands, flutti síðar til DDR sem heillaði hana eins og Stalín. Þar giftist hún og settist loks að í Danmörku. Ef hún hefur ekki verið á mála hjá Stazi er ég illa svikinn, og ég sel það ekki dýrara en þegar hún skrifar að Björn Lomborg sé loddari. Konan hefur alla ævi verið handbendi öfgafullrar skoðana og ógagnrýninn borgari í ráðstjórnarríki. Hún vill láta banna Birni Lomborg að tjá skoðanir sínar. Greinilega eru sömu gildin í gangi og þegar hún var Kammerad Ulla i DDR.

Umræðan um loftslagbreytingar er orðið nýja byltingarslagorðið. Í byltingum og öfgastefnubrjálæði virðist heilinn í sumu fólki fara algjörlega úr sambandi og bráðnar.


Sígaunar á "Kopenhagen" í Buchenwald

  Lífsýni í Buchenwald

Fyrrv. fangi og bandarískur hermaður virða fyrir sér safn lífsýna í Buchenwald. Danskir læknar stunduðu rannsóknir í Buchenwald eða í samvinnu við lækna SS í búðunum

Út er komin í Danmörku bók sagnfræðingsins Henriks Tjørnelunds sem ber heitið Medicin uden grænser, eða upp á íslensku: "Lækningar án landamæra". Titillinn er dálítið misvísandi, því bókin fjallar um samskipti dönsku bólefnisstofnunarinnar (Seruminstituttet) við lækna SS í Buchenwald.

Rannsóknir hins unga sagnfræðings hafa leitt í ljós að danskir læknar og vísindamenn þróuðu bóluefni gegn útbrotataugaveiki (Rickettsia prowazekii). Bóluefnið. sem var þróað af lækninum Johannes Ipsen, var kallað Kopenhagen og var notað á 26 sígauna í fangabúðunum Buchenwald árið 1944. Danir bundu miklar vonir við að geta selt bóluefnið til þýska hersins og til SS.

Henrik Tjørnelund hefur einnig komist að sömu niðurstöðu og ég í bók minni Medaljens Bagside um stefnu Dana gegn gyðingum. Hann segir að að samvinnan við nasista hafi haldið linnulaust áfram eftir að samvinnustjórnin féll síðsumars 1943 og fleiri Danir fóru að mótmæla. Mótmælin höfðu engin áhrif á gróðasjónarmið Dana. Dansk bóluefni handa þýskum böðlum var þar engin undantekning.

Hér getið þið lesið um útrbrotataugaveiki á heimasíðu Seruminstituttet i Kaupmannahöfn. Ekki er þar einu orði minnst á bóluefnið Kopenhagen, sem virðist hafa skilað árangri, en fór þó aldrei í framleiðslu.

Sagnfræðingurinn Henrik Tjørnelund rakst á ýmsar hindranir við rannsóknir sínar. Gögn um bóluefnið í skjalasafni Seruminstitutsins sem geymt er í Ríkisskjalasafninu í Kaupmannahöfn virðast hafa verið fjarlægð á einhverju stigi eftir heimsstyrjöldina.

Danski læknirinn Johannes Ipsen sem þróaði bólefnið Kopenhagen dó árið 1994. Han hélt til Bandaríkjanna árið 1949 en var líka um tíma viðloðandi Árósarháskóla, þar sem honum var ekki sérlega vel tekið. Gætu einhverjir hafa vitað um fortíð hans? 

Tíminn læknar öll sár. Á heimasíðu gamla háskólans míns standa þessi fallegu orð um Johannes Ipsen (http://www.au.dk/da/nekrolog/1994ji.htm): Ipsen var en af de store i dansk lægevidenskabelig forskning. Han var også en stor humanist og en god ven med en legendarisk - og venlig - sans for humor. Vi er mange, der vil savne vor store læremester med den klassiske hjertets dannelse.

En ekkert stendur í minningarorðunum um ferðir hans í Þýskalandi nasismans. Hann hefur vart heldur sagt yfirboðurum sínum í Yale og Harvard frá þeim reisum og samvinnunni við SS.

Bók Tjørnelunds kemur út þann 26. október.

Sakaskrá Dana úr stríðinu er orðin löng, sjá t.d. þessa grein, sem var skrifuð áður en bóluefnið Kopenhagen var enduruppgötvað. Vandamálið er að í Danmörku ríkir nú tilhneiging meðal margra sagnfræðinga að frægja samvinnu Dana við Þýskaland nasismans. Slíkir fræðimenn sjá greinilega tilgang í því að Danir sendu gyðinga í klær nasista og þykir væntanlega ekki mikil eftirsjá í  nokkrum sígaunum sem notaðir voru í rannsóknir sem gátu eflt Danmörku á erfiðum tímum.


Eintóm della frá Íslandi

Nú liggja Danir aftur í því. Þeir eru farnir að rífast um uppruna og "sannleiksgildi" ásatrúar á heldur ófræðilegan hátt.

Í grein í danska dagblaðinu Berlingske Tidende i dag er gerð að umtalsefni vantrú manna á ásatrú, eða þó aðallega eins sagnfræðings.  Sagnfræðingurinn, Kurt Villads Jensen (sjá mynd) við Syddansk Universitet i Odense (Óðinsvéum), er greinilega búinn að uppgötva að það séu fyrst og fremst Eddukvæði og "Snorre Sturlasson" sem sé heimild okkar, og að við séum þess vegna algjörlega úti að aka eins og Ása-Þór, sem Jensen segir að hafi einungis verið svar víkinga við kristni.

 Villads Jensen

Krossfarinn Kurt Villads Jensen vegur að ásum, hér með tvíeggjuðu tvíhandasverði frá 13. öld. Kenningar hans eru heldur tvíeggjaðar líka og greinilega vantar honum brýni.

Kurt þessi tekur greinilega ekkert mark á íslenskum bókmenntum og álítur þær ekki heimildir frekar en fornleifar. Myndir af Þór og öðrum meintum guðum, Þórshamrar og þvíumlíkt virðist ekki skipta neinu máli í heimi þessa fræðings.

Þessi fræðimaður hefur áður gert sig breiðan um aðra hluti sem hann veit ekkert um. Hér um árið hélt hann því fram að krossferðir kristinna manna á miðöldum væru fyrirmyndir krossferðar Bush forseta í Afganistan og jihads Íslamista. Ég sel þetta ekki dýrara en ég keypti það. Hvernig svona snillingur fær vinnu við danskan háskóla er mér hulin ráðgáta. En það hefur ekki verið neitt launungamál að það þykja góð fræði og fremjandi við háskóla að hata Kana og afneita trú, nema þá helst Islam.

Kurt Villads Jensen virðist ekki hafa lært muninn á goðafræði (mythologiu), guðfræði og sagnfræði.

Þór

Þór að kljúfa kross eða rembast í tæki í Ræktinni hjá Óðni í Valhöll


Sólarmegin í Auschwitz

  

Nýlega eru komnar í leitirnar myndir frá Síðari heimsstyrjöld, sem bandarískur dáti geymdi í fórum sínum þangað til í desember í fyrra. Myndirnar, sem eru 116 talsins, gaf hann nýlega U.S. Holocaust Memorial Museum i Washington. Myndirnar sýna hið ljúfa líf í útrýmingarbúðunum í Auschwitz í júnímánuði 1944, þegar útrýmingar voru flestar í búðunum.

Meðan hundruð og stundum þúsundir manna voru myrtar á hverjum degi nutu böðlarnir lífsins eins og ekkert hefði í skorist. Þarna hefur greinilega verið nóg af Mozart og Móselvíni, meðan að Felix Mendelssohn-Bartholdy var í banni. Það verður ekki skafið af germanskri menningu, hún hefur byggst upp á sterku fólki. Maður þarf að vera sterkur til að geta sýnt af sér það rólyndi sem myndin hér að ofan ljómar af, þegar maður er nýkomnir úr vinnunni þar sem þeir kæfðu nokkur hundruð gyðinga- og sígaunabörn með gasi. Ach mein lieber Augustin, sterkt fólk Þjóðverjar ....

Meðal þeirra sem sjást á myndunum sem nú eru komnar í leitirnar eru dauðalæknirinn Josef Mengele og foringinn Karl Höcker, sem andaðist í hárri elli árið 2000.

Hér http://www.ushmm.org/research/collections/highlights/auschwitz/ getið þið skoðað albúm Karls Höckers


Thorsóttur sannleikur

 RockwellCheck1Jul58No17

Mikil ósköp er það einkennilegt að láta eyða eða brenna bókum vegna þess að sannleikurinn hentar ekki.  Bókabrennur og eyðilegging á andlegri vinnu manna er síðasta skrefið á undan algerri óvirðingu fyrir manninum sjálfum. Nasistar brenndu bækur sem þeim líkaði ekki. Nokkrum árum síðar brenndu þeir lík fólks sem þeim líkaði ekki.

Fyrr í ár rakst ég á að hægt var að kaupa ávísun sem Þóra Hallgrímsson (Thors) borgaði með árið 1958, þegar hún var gift nasistanum George Rockwell. Ávísunin var upp á 7 dollara og 49 cent. Nú kostar hún 99$.  Allt verður greinilega að gulli sem um hendur Thorsaranna fer.

Skoðið ávísunina hér:

http://www.snyderstreasures.com/pages/rockwell.htm

Nú er ekki að vita nema að ávísunin verði keypt og rifin.


Fórnarlömb kvótans?

 Bátskuml

Teikning af kumli sem fannst nýlega í Gausel í Noregi, sem er heldur ekki alveg niður við sjó. Sjá http://www.gausel.no/ 

 

Þetta er merkur fundur, sem óska kollegum mínum til hamingju með.

Í viðtali við heimamenn og forneifafræðing í Ríkissjónvarpinu í gær, veltu menn því fyrir sér af hverju sjö metra bátur væri þarna inni í landi.  Það er í raun ekkert furðulegt. Þeir, sem þarna eru heygðir, voru landnámsmenn, eða nánustu afkomendur þeirra. Þeir komu væntanlega frá svæðum þar sem bátskuml voru ríkjandi greftrunarsiður. Þetta voru sjómenn, annars hefðu þeir ekki getað siglt til Íslands.

Þeir heygðu hafa hugsanlega tapað í kapphlaupinu um aðgang að strandlengjunni. Verið fórnarlömb kvótakerfis Landnámsaldar. Þeir hafa fengið bátinn sinn og það sem áður var með í gröfina. En alveg eins gæti verið að þeir hafi verið með bú á Litlu-Núpum í Aðaldal og haft annað við ströndina og stundað róðra. Svo hefur gamall bátur og aflóga verið notaður í kumlið. Hann hefur verið borinn eða fluttur á hlunnum síðasta spottann frá Æðarfossum.

Ábúendur inn til dala á landnámsöld hafa væntanlega haf tök á því að róa á miðin. Fiskbein sjávarfiska hafa fundist á Granastöðum, og Hofstöðum, sem liggja langt frá sjó, og hvalbein hafa meira að segja fundist í elstu mannvistarlögunum á Stöng í Þjórsársdal, sem ég hef rannsakað.

Merkilegur fundur, en mikið finnst mér ljót og eðjuleg uppgraftaraðferðin, sem ég sá í sjónvarpinu. Hefði ekki mátt bíða með svo merkan fund til betri veðurskilyrða? Þetta er ekki björgunaruppgröfur. Sýnistaka og önnur fín vinna fer forgörðum við svona aðstæður.


mbl.is Bátkuml finnst í Aðaldal
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Skál fyrir Hermanni!

Sonarskál

Nú hefur DNAið talað og Lúðvík Gizurarson er 99.9% Hermannson og 0,1% Gizurarson. 

99,9%. Það er náttúrulega ekki hægt að hrekja það.  Eða hvað? Var ekki einhver sem sagði Errare humanum est og annar sem leyfði sér að segja Errare machinum est!

Ég bloggaði fyrr í ár um þetta merka faðernismál og lagði þá fram þessa myndasyrpu af Gizurarbörnum, Hermannsyni (sonum) og feðrunum, og spurningar í tengslum við hana.

Whoiswhose

Nú leyfi ég mér undrandi, já 99,9% undrandi, að krefjast þess að líka verði gerð DNA rannsókn á vessum úr (hálf) systkinum Lúðvíks Giz... afsakið Hermannsonar. Hvernig geta þau "hálfsystkinin" verið svo lík hver öðru og Steingrími, en ekki föður sínum? Var móðir Lúðvíks og hennar ætt lík ætt  Hermanns Jónassonar? Fleiri spurningar hafa vaknað en þær sem svarað hefur verið.

Hermann og frú
Var konan á myndinni móðir Steingríms Hermannssonar?

 


« Fyrri síða | Næsta síða »

Höfundur

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

vilhjalmur@mailme.dk

Bækur

Kynning á nokkrum færslum, greinum og bókum PostDocs


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband