Svart fólk á Íslandi - annar hluti

 

Hvenær sá næpufölur almúginn á Íslandi fyrst svartan mann?

Það gæti hafa verið árið 1667 þegar "Gullskipið" margumtalaða, það er hollenska austurindíafarið Het Wapen van Amsterdam, strandaði á Skeiðarársandi. Leiðréttið mig ef það er rangt. 

Hollenska nunnan Dr. Marie Simon Thomas, sem dvaldist um tíma á Íslandi á 4. tug síðustu aldar, greindi frá því í doktorsritgerð sinni um siglingar Hollendinga til Íslands á 17. og 18. öld, sem ber heitið Onze Ijslandwvaarders in de 17de en 18de Eeuw (1935), að svartur skipverji hafi bjargað mörgum mönnum úr skipinu á strandsstað, en í síðustu ferðinni hafi hann sjálfur drukknað. Mun lík hans hafa rekið á land og hafa verið dysjað í Skollamel. Enginn veit í dag hvar sá melur hefur verið.

Sennilega er erfitt að segja til um hvort þessi blámaður hafi verið það sem Hollendingar á 17. öld kölluðu Mára, moors,sem voru hörundsdökkir menn ættaðir frá Afríku norðan Sahara eða frá Indlandi og Ceylon (Sri Lanka), sem kallaðir voru svo til aðgreiningar frá biksvörtum mönnum, sem gengu undir heitinu caffers, og má mönnum vera ljóst af hverju það heiti er dregið. Sömuleiðis gæti þessi þjóðsaga verið uppspuni frá rótum, en söguna hafði Simon Thomas eftir Sigurði Arasyni (1887-1977) bónda á Fagurhólsmýri. Saga Sigurðar Arasonar er áhugaverð, því ekki var óalgengt að skipverjar á skipum VOC (De Vereenigde Oost-Indische Compagnie) væru "márar" og negrar. Flestir af þeim blökkumönnum, sem kallaðir voru caffers af Hollendingum, voru þrælar á skipum Hollendinga. Ólíklegt er að svartir menn hafi komið með öðrum en Hollendingum til Íslands, nema þá helst á portúgölskum skipum, sem gætu hafa slæðst hingað á 17. öld. Myndin hér að ofan er af málverki af tveimur caffers. Málverkið var málað af engum öðrum en meistara Rembrandt van Rijn árið 1661. Það er því fræðilegur möguleiki fyrir því, að ein af fyrirsætum Rembrandts hafi verið skipverjinn á Het Wapen van Amsterdam sem dysjaður var í Skollamel.

Blámannsglímur

Greint er frá glímum við blámenn í Gunnars Sögu Keldugnúpsfífls. Sagan er skrifuð um aldamótin 1300, og höfundur gæti því tæknilega hafa séð blámann, t.d. ef hann hefur stundað nám einhvers staðar í Evrópu. Ólíklegra þykir mér að "blámáður" hafi verið í Noregi um 900, þegar sagan á að eiga sér stað, nema að átt hafi verið við eitthvað annað en blökkumann. Líklegast er því að sagan lýsi glímu sem átti sér stað í Noregi með augum 13. aldar manns. (Sjá hér).  Einnig er lýst blámannsglímu í Kjalnesinga Sögu, en hún er rituð á 17. öld, skáldskapur með ívafi eldri heimilda.

Jón Árnason segir einnig frá blámannsglímu í Þjóðsögum sínum.

Hans Jónatan Schimmelmann

Það taldist lengi til undra og fyrirbæra að sjá svartan mann á Íslandi, enda voru þeir aldrei margir. Fyrsti maðurinn sem settist að á Íslandi, sem vitað er að gat rakið ættir sínar til blökkumanna, var Hans Jónatan Schimmelmann (f. 1784), sem var fæddist á nýlendu Dana á eyjunni St. Croix í Vestur-Indíum. Hann var líklegast sonur dansks ritara landstjórans á St.Croix og negraambáttar sem hét Emiliana Regina. Eftir dauða landstjórans, Ludvigs von Schimmelmanns, flutti ekkja hans Hans Jónatan til Kaupmannahafnar eins og hvern annan innanstokksmun og gerði hann að þjóni sínum. Bar hann jafnan ættarnafn þeirrar fjölskyldu. Líkaði honum illa vistin og reyndi oft að komast úr þeirri þrælkun. Það tókst loks og hann komst á skip til Íslands og réði sig sem búðarþjón á Djúpavogi. Fljótlega giftist hann íslenskri konu, keypti jörð og eignaðist börn og buru. Alls eru um 500 Íslendingar stoltir afkomendur hans. Best er að fræðast um sögu Hans Jónatans hér .

 

 

Kaninn kemur

Nú verðum við að fara mjög hratt yfir sögu. Það vakti athygli í júnímánuði 1942 þegar til landsins kom 50 manna hópur blökkumanna, sem vinna áttu í mötuneytum Bandaríkjahers. Þessi hópur var á skjön við óskir Hermanns Jónassonar og ríkisstjórnar hans, sem komið var á framfæri við Bandaríkjastjórn 1941 er nýbúið var að ganga frá herstöðvasamningnum milli Íslendinga og Bandaríkjastjórnar. Orðsending sendiherra Bandaríkjanna á Íslandi til bandarískra yfirvalda, þar sem hann segir frá óskum Hermanns, var stutt og laggóð: "Forsætisráðherrann óskar eftir því, að engir negrar verði í sveitinni sem skipað verður niður hér".  Skiljanlega var ekki auðvelt fyrir Hermann Jónasson og aðra Íslendinga, sem töldu sig vera að verja hinn íslenska kynstofn auka hann og efla, að sjá upp á 50 blökkumenn þramma í land á Íslandi í júní 1942 án þess að viðhafðast neitt. Hermann, pabbi Steingríms og Lúðvíks, hafði strax samband við sendiherra Bandaríkjanna, sem sendi skeyti til stjórnar sinnar, sem sá til þess að svartir hermenn yrðu fluttir á brott, On the double, frá Íslandi. Þessi fjöldi negra á Íslandi sumarið 1942 fór fyrir brjóstið á öðrum en Framsóknarmönnum. Í slúðurdálki Morgunblaðsins, Úr Daglega Lífinu, birtist þessi frásögn sem ég endurtek:

Margar sögur ganga úr "ástandinu" og margar upplognar, en sumar sannar eins og gengur.  Lygasagan þessi þykir mér einna bragðlegust. Blökkumaður á hafa komið inn í skrautgripabúð hér í bænum, vel svartur á hörund. Því að hér eru menn með alls konar litarhátt, eins og allir vita. Á sá svarti að hafa spurt eftir hálsfesti. Voru honum sýndar festar og keypti hann eina þeirra.

 

Þarna fengust hálsfestar

 

En næsta dag á hann að hafa komið inn í sömu búð og sagt sínar farir ekki sléttar. Að hálsfestin, sem hann hafði keypt þar daginn áður hafði reynzt of stutt.

Búðarmaður, sem annaði afgreiðsluna á að hafa véfengt þennan framburð negrans og talið þetta fásinnu hina mestu. En sennilegt að sagan sé hugsuð þannig, að afgreiðslumaðurinn hafi ekki álitið að sá dökki hafi haft tækifæri til að mæla háls sinnar útvöldu síðan í gær. Og hafi því haldið fram, að slík festi næði utan um hvaða háls sem væri.

En þá á á svarti að hafa dregið ljósmynd upp úr vasa sínum af þrifalegum peysufatakvenmanni, og sagt að þarna væri hún, sem of gild væri um hálsinn fyrir festina.

Svona tala illar tungur um kvenþjóðina okkar.(Mbl. Sunnud. 26. júlí 1942, s.6).

Mannavalið var oft mikið í bröggunum og litarhættirnir margir

Illa haldinn íslensku karlpeningur, sem hræddist afleiðingar ástandsins hjá kvenþjóðinni, lét óspart í ljós skoðanir sínar og má lesa um það hér í fyrri færslu höfundar.

Lengi hafa svartir menn valdið því að Íslendingar fengu glápu og störu. Óstaðfestar heimildir herma að þegar svartur maður dvaldi í Þistilfirði á 8. áratug 20. aldar hafi Dagur á Akureyri skrifað um atburðinn þann 9. febrúar 1977. Sjá hér hjá HUX fyrrverandi skólafélaga mínum. 

Sagan af blaðamanninum sem fylgdist með Allsherjarþingi Sameinuðu Þjóðanna í París í september árið 1948 er einnig afar einkennandi fyrir sinn tíma. Hann skrifaði í Morgunblaðinu:

 "Jeg hafði setið skamma stund í mínum stól, er Parísarklædd blökkukona settist mjer við hlið. Jeg hafði aldrei fyrr átt tal við mann af hennar kynstofni og bauðst nú það tækifæri. Þótti líka gaman að því, ef jeg þar kynntist "kollega" frá einhverri svo fjarlægri þjóð. Það leyndi sjer ekki, að þessi sessunautur minn kunni ekki allskostar vel við sig í þessum alþjóða fjelagsskap þarna á svölunum. Þótt hún væri tískuklædd í besta máta, og kynni sjálfsagt heimsborgarasnið í allri framgöngu, gat hún ekki leynt feimni sinni af hverju, sem hún var runnin.

Sú nýbreytni er tekin upp á þessu þingi, að áheyrendur fá heyrnartól af svipaðri gerð og menn, sem auka þurfa við heyrn sína svo þeir geti fylgst með mæltu máli. Áhald þetta hengja menn á brjóst sjer og setja heyrnartól fyrir eyrun. En með því að stilla talnaskífu á áhaldi þessu, geta menn valið á hvaða aðaltungumáli þeir heyra ræðurnar, sem fluttar eru. Við hjálpuðumst að blökkukonan og jeg, að finna hvernig menn ættu að nota þetta undratæki og hlustuðum síðan á ræðurnar á ensku, þótt þær væru fluttar á frönsku og spönsku. Áður en fundi lauk, fekk jeg að vita, að þessi sessunautur minn var kona þingfulltrúa úr svertingjaríkinu Líberíu. (Mbl. þriðjud. 28. sept. 1948, 9).

Fréttaritari Morgunblaðsins í París hefði getað sleppt síðustu setningunni. Ég var farinn að sjá rómantískt stefnumót við feimna, en tískumeðvitaða blökkukonu við Signubakka, þar sem talnaskífur voru stilltar með tungukossi á tunglskinsnótt.

Í þriðja og síðasta hluta sögunnar um mismunandi brúnt fólk á Íslandi gref ég enn dýpra í svertingjasöguna á Íslandi.

Svart fólk á Íslandi - fyrsti hluti

 

 

Nú þegar mesta gasið er farið úr stuðningsmönnum Kenýamannsins Paul Ramsesar, og þeir farnir að skrifa um veðrið, ást, evruna, ESB eða eitthvað allt annað sem þeir halda að þeir geti fellt ríkisstjórnina með í sumarleyfinu, væri gaman að hugleiða sögu svarta mannsins á Íslandi.  Hér í fyrsta hlutanum greini ég frá mínum eigin kynnum af negrum. Ég get ekki leynt því, ég er mjög hrifinn af hinum svarta "kynþætti".

Kynni sjálfs míns af svörtu fólki eru víst afar takmörkuð. Ég er ekki sérstaklega félagslynd persóna. Fer til dæmis ekki með gamlar rímur ef ýtt er á mig. En hefði ég verið sósíal, væri þessi færsla miklu lengri. Þá hefði ég líklegast abbast upp á alla sem voru svartir, allt frá ljósbrúnum múlöttum til biksvartra Bantúmanna eins og Davíð Oddson abbaðist upp á Leonard Cohen, vegna þess að Davíð er litblindur. Það skal þegar tekið fram að Davíð bankastjóri er ekki af negrum kominn og verður því ekki ræddur frekar hér í Blökkumannasögu minni. Ég vil taka það fram, að ég nota orðin svartur, negri, blökkumaður, þeldökkur, litaður og blámaður öll á sama hátt. Ég tel ekki að nein af þessum orðum getið skaðað eða verið móðgandi. Það er einföld staðreynd, að sumir menn eru svartir eða misjafnlega brúnir, meðan aðrir líkjast mest aligrísum í mismunandi bleikum afbrigðum. Menn geta svo séð á myndskreytingunni hér að ofan hvað er fallegast.

Sjálfur man ég fyrst eftir svörtum mönnum sem ég sá á Keflavíkurflugvelli, og þegar ég kom til Evrópu fyrsta sinn árið 1971. Það var ekki neitt sem kom mér á óvart. Ég var svo heppinn að geta horft á Kanasjónvarp (svart/hvítt ) áður en það íslenska fór í loftið, en á Keflavíkurstöðinni sáust margir negrar og mikið "Equal opportunity" sem gerir menn umburðalyndari. Í fyrstu ferð minni til Frakklands man ég mest eftir gömlum Afríkumanni sem sat á bekk í grennd við Eiffel turninn. Hann var í ljósbláum serk og sveiflaði svipu með hesthárum, einhverskonar flugnafælu og veldissprota í einu og sama verkfærinu. Glæsilegra gamalmenni hafði ég aldrei séð fyrr. Fyrsti maðurinn sem ég sá svindla í beinni var þeldökkur íssali í London, sem tók morðfé fyrir ís. Reyndar var enn einn negri sem ég man glögglegar eftir frá æsku minni en öðrum. Hann var gírugur gaur í Hafnarfirði. Hér getið þið lesið um hann.

Á unga aldri var ég í sumarbúðum með dreng, sem var sonur Íslendings og bandarískrar blökkukonu. Er móðirin lést og faðirinn kvæntist aftur, var ekki um annað að ræða fyrir drenginn en að búa hjá ömmu sinni í vesturbænum í Reykjavík, þar sem nýja kona föðurins í Bandaríkjunum var víst ekki hrifinn af svörtu fólki. Þó ég væri ekki vesturbæingur, heyrði ég ýmislegt um hvernig drengur þessi varð fyrir barðinu á fólki sem þótti hann hættulegur hreina stofninum. Nú er þessi góði drengur fjölskyldumaður á Íslandi og er vonandi ekki lengur neitt sjokk að sjá fyrir landsmenn sína.

Hrokkinkkollurinn í köflóttu skyrtunni er einn af blönduðustu Íslendingum sem sögur fara af. Hann er höfundur þessa bloggs. Fyrir aftan hann er Kevin Hauksson, sem bjó í Vesturbænum. Hin börnin voru 1. flokks kaþólikkar og flest "hreinir" Íslendingar.

Ekki má gleyma því að blökkumenn gátu komist til Íslands á sérsamningi vegna þess að þeir lyftu íslensku körfubolta í áður óþekktar hæðir. Jazzistamenn voru líka velkomnir í stuttar heimsóknir. Eitt sinn fór ég og hlustaði á Horace Parlan í MH. Það er er mér ljúf minning. Síðan hitti ég hann í Danmörku löngu síðar. Eitt sinn las ég útlendingaskýrslu Duke Ellingtons í skjalasafni dönsku lögreglunnar. Danir voru líka hræddir við svarta manninn og var Duke álíka óvelkominn og cirkusartistar frá Afríku og Igor Stravinsky.

 

Stravinsky var ekki negri...svo vitað sé

 

Svo flutti ég úr landi til náms árið 1980 og svartir menn á Íslandi töldust varla lengur efni í annála og fréttir á Íslandi, nema að þeir gerðu eitthvað af sér eða voru rotaðir af mönnum á skemmtistöðum sem ekki vildu missa sínar íslensku skvísur í krumlurnar á tröllvöxnum negrum.

Tveir  blökkumenn er mér minnisstæðastir frá námsárum mínum. Einn þeirra Zakaríah frá Swazilandi, sem var af konungsættum og var alltaf glaður í Danmörku þar sem hann lærði til tanntæknis. Hann var hrifinn af lifur, sem er dýr munaðarvara í Swasilandi. Hann borðaði lifur sérhvern dag. Í Durham á Englandi, bjó ég eitt sinn í gömlu kvennafangelsi fra 18. öld. Ekki hafði ég þó framið glæp í kjól. Húsið var notað af Graduate Society sem stúdentagarður. Þar áttu eingöngu að búa karlamenn, en eitt sinn flutti inn múslímsk nunna frá Súdan, Neema að nafni. Við mennirnir sem komum frá Íslandi, Bretlandseyjum, Hollandi, Grikklandi, Kína, Bangladess, Líbanon, Kanada og Alsír, urðum að taka mikið tillit til Neemu, svo hún gæti farið í bað án þess að menn öngruðu hana. Hún var af einhverjum fínum ættum valdastéttarinnar í Súdan, sem nú fremur þjóðarmorð í Darfúr í nafni Allah. Endrum og eins kom til hennar ungur maður sem greinilega átti að fylgjast með henni. Hún henti honum einu sinni út með miklum látum. Neema var fín. Hún hafði stúderað í Bandaríkjunum. Hún hataði Ameríkana eins og pestina, en var mjög hrifin af gyðingum af einhverjum ástæðum.

Ekki var það svo að svartir menn væru fyrirferðamiklir í Danmörku þegar ég kom þangað. Maður sá afar sjaldan blökkumenn í Árósum, en í Kaupmannahöfn voru þeir vitaskuld fleiri. Maður tók auðvitað eftir blökkumönnum, m.a. sökum fegurðar þeirra og líkamlegs atgervis, sem bar af miðað við ástand Dana.  Á garði þeim sem ég bjó lengstum á í Árósum, bjó til dæmis færeysk kona með svarta dóttur, sem hljóp eins og gasella. Þarna var einnig ungur maður sem aðeins talaði Oxford ensku, og var eins og blanda af Sidney Poitier og Harry Belafonte. Hann bjó með danskri stúlku. Hann var fyrsti námsmaðurinn sem ég sá með farsíma í strætisvagni. Svo keyrði hann um í Jagúar og eitt sinn var hann kominn á Bentley á breskum plötum. Hann gekk oftast í frakka úr kasmírull. Það var maður sem "hafði stíl".

 

 

Ekki má gleyma því að þegar ég bjó á þessum risastóra og alþjóðlega stúdentagarði í úthverfi Árósa í Danmörku, sem heitir Skjoldhøjkollegiet, bjó þar ung, íslensk kona, sem átti danskættaða móður sem var af blökkumönnum komin. Þessi unga kona hafði verið mér í skóla í nokkrar vikur í 9 ára bekk, áður en hún flutti eitthvert annað. Hún dó um aldur fram. Hún og systkini hennar hafa líklega verið fyrstu múlattabörnin á Íslandi á 20. öld (fyrir utan afkomendur Jónatans (Schimmelmanns) Gram (Hét gram skv. nýjustu rannsóknum Gísla Pálssonar 2014), leysingja sem settist að á Íslandi á 19. öld).  Kennarinn sagði okkur að hún væri "ekki svört" og að það mættum við ekki segja við hana. Þess vegna var hún alla jafnan kölluð "hin svarta", þó hún væri ljósbrún. Þið vitið hvernig börn eru.

Annars get ég ekki sagt að ég hafi rekist á marga litaða á ævinni, svona i in the flesh, nema sem hreingerningarfólk á hótelum og oftast sem lægstu undirstétt. Stundum var ég eini hvíti maðurinn í neðanjarðarlest í London. Það þótti mér mjög spennandi.

Ekki má gleyma tveimur close encounters of the the third kind. Einu sinni fór  ég með hópi herstöðvaandstæðinga á Völlinn til að kynnast málum þar. Þar var meðal annars komið við í mötuneyti. Þar vann svartur maður, sem var mjög undrandi á því að sum okkar værum yfirlýstir kommúnistar. That's bad, sagði maðurinn og hann meinti það hjartanlega. Hitt skiptið var þegar ég fór á ráðstefnu í Maine í BNA, og bjó þar á Stowe House Hotel í bænum Bowdoin. Í elsta  hluta hótelsins mun Harriet Beecher Stowe (1811-1896) hafa skrifað  Kofa Tómasar Frænda. Eini starfsmaðurinn í morgunverðarsalnum var miðaldra blökkukona, sem spurði okkur margs og talaði mikið. Hún vildi vita hvaðan við værum. Við vorum samansulla af hvítingjum frá mismunandi löndum. Þegar hún var búin að fá að vitað að  ég og aðrir þarna værum frá Íslandi, tengdi hún okkur þegar í stað Leif Ericsson, sem mun vera þekktur á þessum slóðum. Mig langaði í staðinn að vita af hverju hún væri að þræla þarna fyrir okkur fyrst fremsta bókin gegn þrælahaldinu var skrifuð á þessum stað. Hún svaraði "I have a Dream...."og hló dátt. Nú er ekki lengur hótel í Stowe House og kannski er Obama draumurinn.

Fyrir rúmum áratugi síðan, heyrði ég líka tvær sögur sem lögðust mjög illa í mig. Ein var um Íslending í Kaupmannahöfn, sem ætlaði sér að komast yfir ákveðna svarta konu, því hann hafði áður gert það með öllum öðrum meiriháttar kynþáttum. Vona ég að bræðurnir Gonni og Siffi, sem lengi vel húseruðu í Köben, hafi gengið frá þessum graðhesti þegar hann var búinn að ljúka raðnauðgun sinni á Sameinuðu Þjóðunum. Slíka menn ætti að setja á Sædýrasafnið eða á Reðursafnið á Húsavík.

Hin sagan er frá Bolungarvík. Þar var svartur drengur lagður í einelti af frumbyggjunum. Menn reyndu að gera honum lífið leitt á allan hátt, skvetta yfir hann aurbleytu þegar hann var að labba í skólann og berja hann og lemstra, og jafnvel aka á hann. Ég hafði þetta eftir kennara hans í barnaskólanum á Bolungarvík. Út frá þessu ætla ég að fjölskylda Dr. Huxtable hafi ekki verið sérstaklega vinsælt sjónvarpsefni á Bolungarvík. Þessar aðfarir að saklausum dreng frá Jamaica minnti mig dálítið á níðingsháttinn við drápin á Böskunum í  Spánverjavígunum aðeins austar við Djúp fyrr á öldum. Þetta er kannski kennd sem á létt með að brjótast út, ef eitthvað ber út af og litbrigði verða?

Saga svarta mannsins á Íslandi er stutt. Ekta barátta fyrir réttindi þeldökkra varð fyrst að veruleika árið 2004 þegar starfsmenn Reykjavík Grapevine, sem ekki eru allir vel læsir, héldu því fram að Þjóðdansarafélag Reykjavíkur vildi ekki lána búningana sína til þeldökkra. Þetta byggði víst á ýmsum misskilningi, mest í þrúgudjúsurum, enda mega allir, konur sem karlar fá lánuð peysuföt, upphlut, skautbúning og annað kinky stuff hjá Þjóðdansarafélaginu.

Í næstu færslu rek ég sögu blámanna á Íslandi og meðal annars áhuga þeirra á íslenskum peysufatakerlingum. Það verður alvöru sagnfræði án lýsingar á ómerkilegri lífsreynslu minni.

 

Ég glími við Guð

 

 

Fyrr í ár skrifaði ég um spurningu sem borist hafði Vísindavef HÍ um uppruna orðsins gyðingur. Spurningunni var beint til Guðrúnar Kvaran forstöðumanns Orðabókar Háskólans, sem svaraði svona.

Mér þótti svarið þvælukennt og ég hef leyft mér að gagnrýna það við Vísindavefinn. En það virðist verða glíma við Guð.

Í svari Guðrúnar Kvaran stóð m.a. mjög ruglingslegt og hlutlægt mat á eðli gyðinga, sem ég hef þegar gert athugasemd við vegna þess að það er sögufölsun í fjórum setningum. Svona ritaði Guðrún Kvaran:

"Neikvæða merkingin í júði á líklegast rætur að rekja til þess að gyðingar sem stunduðu viðskipti víða um heim á síðari öldum, þóttu erfiðir viðfangs, nískir okurkarlar og efnuðust oft vel. Þetta litu aðrir hornauga og farið var að nota jew, jøde, júði í neikvæðum tón um kaupsýslumenn af gyðingaættum. Hin neikvæða merking sem Jude fékk í Þýskalandi á árunum milli stríða og í síðari heimsstyrjöldinni er af öðrum toga og var tímabundin. Hún náði yfir allt fólk af gyðingaættum, ekki aðeins kaupsýslumenn."

Forstöðumaður orðabókarinnar skrifar einnig frekar óljóst á þennan veg:

"Bæði orðin júði og gyðingur koma fyrir í fornu máli. Gyðingur er eiginlega norræn ummyndun á latínu jūdaeus þannig að nafnið var tengt orðinu guð. Gyðingur merkti því í raun upphaflega sama og júði."

Það er einfaldlega ekki rétt hjá Guðrúnu Kvaran að gyðingur sé ummyndun af orðinu Judæus. Judæus er upphaflega leitt af hebreska orðinu Yehudi, heiti þegna konungsríkisins Júda (Malchut Jehuda). Gyðingur er hins vegar skylt orðinu Guð, líkt og gyðja. Orðið verður að teljast hafa verið nýyrði á 13. eða jafnvel 12. öld, sem líklega hefur orðið til þegar menn fóru að þýða kafla úr Biblíunni. Orðið er ekki ummyndun á orðinu judæus. Þessi skýring Guðrúnar er afar furðuleg. Judeaus, Yehudi og skyld heiti eru ekkert skyld orðinu Guð, hvorki í hebresku, latínu eða íslensku (vestnorrænu). Gyðingur er aftur á móti, svo ég endurtaki sjálfan mig nógu oft, tengt og dregið af orðinu Guð.

Þessi rök mín bar ég undir Vísindavefinn, en menn þar á bæ vísa gangrýninni frá með þeim rökum að Guðrún Kvaran hafði notast við Íslenska Orðsifjabók Ásgeirs Blöndals Magnússonar frá 1989, sem upplýsir frekar óljóslega: "eiginl. norr. ummyndun á lat. judaeus og nafnið tengist orðinu guð." (Bls. 290).  Vísindavefurinn ábyrgist því niðurstöðu forstöðumanns Orðabókar HÍ.

Ég sé náttúrulega ekkert því til til fyristöðu að menn vitni næstum orðrétt í þann merka mann Ásgeir Blöndal Magnússon. En getur ekki hugsast að Ásgeir Blöndal hafi haft á röngu að standa? Hvernig getur orð með stofnmyndina guð verið ummyndun úr orðinu judæus á latínu, þegar stofn þess orð er ekki guð? Það er ekki ummyndun heldur orðskipti (transformation).

Orðið gyðingur var snilldarlegt nýyrði, sem fyrst kemur fyrir svo vitað sé, þegar Gyðinga Saga varð til rétt eftir miðbik 13. aldar. Brandur Jónsson, síðar biskup á Hólum var líklegast höfundurinn. Orðið gæti þó verið miklu eldra. Orðið gyðingur var örugglega búið til til þess að eiga við um "Guðs þjóð". Á þessum tíma var orðið judæus (Jude, Jew og önnur skyld orð) fyrir löngu búið að fá neikvæðan blæ í Evrópu, m.a. vegna meðferðar kirkjunnar á gyðingum. Brandur Jónsson, sem setti saman Gyðinga Sögu, þýddi t.d. einnig franska 12. aldar guðfræðinginn Philippus Gualterus yfir á íslensku, en Gualterus þessi var meðal annars þekktur fyrir rit sín gegn gyðingum. Ætli Brandur hafi þekkt þau níðrit og þótt þau leiðinleg og lagst í það að búa til orðið gyðingur, svona til málsbóta? Þar sem allt hljómar best á íslensku, hefur Gualterus verið endurskírður og er kallaður Valtýr frá Kastala.

En sjaldan er ein báran stök. Skoðið þetta svar Vísindavefsins, sem er hið mesta dómsdagsrugl sem ég hef séð á lífsleiðinni. Þarna er t.d. haldið fram:

"Hins vegar má fullyrða að allir Íslendingar eru komnir af Gyðingum ef grannt er skoðað. Til þess að átta sig á því má til dæmis lesa svör hér á Vísindavefnum um afkomendur Karlamagnúsar og Jóns Arasonar. Það þarf sem sé ekki að hafa verið uppi nema einn þokkalega kynsæll Íslendingur af Gyðingaættum fyrir 1500 eða svo til þess að við séum öll „Gyðingar" í þessum skilningi. Með því að þessir Íslendingar hafa sjálfsagt verið margir er líklegast að við séum öll komin af Gyðingum á marga vegu."

Hvert er verið að fara? Kannski getum við líka haldið fram að ef eitthvert skyldmenni Pauls Ramsesar hefði komið til Íslands vel fyrir 1500 værum við öll "svört" í "þessum skilningi". En hvað skilningi? Eigum við ekki að fara okkur hægt í þennan Vísindavef ef svörin þar eru sem hér segir. En ef Vísindavefurinn er óskeikull og heldur sem fastast í fyrrgreind svör, þá segi ég bara Shabat Shalom Ísgyðingarnir mínir.

Myndin efst sýnir gyðing stjórna bænahaldi við páskamáltíð gyðinga í Reykjavík fyrir nokkrum árum.

 

Rebbe Velvel sagt: Islender sind alle ein bissen meshuggene!

Æ þessi Ramses......

 

Um daginn ritaði ég um hann Ramses eins og hundruð annarra Íslendinga sem vilja vel. Ég mælti með því að hann yrði færður til Íslands og að mál hans yrði rannsakað niður í kjölinn. Er eitthvað að því? Ég mælti með því að menn sýndu samkennd í öllum viðskiptum við fólk, ef minnsti grunur væri um að það væru í hættu.

Ég hef svo fylgst með umræðunni og nú eru svo sannarlega farnar að renna á mig tvær grímur. Getur verið að Ramses sé búinn að hafa hálfa íslensku þjóðina að fíflum? Heitir þessi maður í raun Paul Oduor Pata og er ekki í nokkurri hættu. Er hann loddari, sem svíkur fé af fólki? Er hann umboðsmaður íslenskra samtaka sem hugsanlega svíkja líka fé af fólki? Hann er að minnsta kosti búinn að viðurkenna að hann var stjórnmálamaður í heimalandi sínu. En er allt hitt lygar og svik? Er Paul Odour Pata (Ramses) bara eins og einn af þessum Afríkumönnum sem sendir þér tölvubréf með lygalega góðri sögu og reynir að hafa af þér fé? Erum við, sem viljum vel, einfeldningar sem hann hefur malað mélinu smærra í svikamyllu sinni?

Þessu halda ýmsir fram og umræðan hér, og hér hefur gefið mér ástæðu til að staldra við. Paul Odour er kannski "a very Bad Odour", eða eins og einn Íslendingur með mikla samkennd segir oft: "Það er skítafýla af þessu máli".

En þrátt fyrir nýjar upplýsingar um Paul Odour Pata (Ramses), tel ég að samkennd eigi við í máli hans, meðan málið verður rannsakað niður í kjölinn. Og ef í ljós kemur að piltur þessi er ekki allur þar sem hann er séður, ættum við að sjá til þess að hann og fjölskylda hans lendi ekki í frekari vandræðum. Konan hefur leyfi til að vera í Svíþjóð. Svo að fjölskyldan sundrist ekki, væri vitaskuld nærtækast að athuga hvort Paul Odour Pata (Ramses) sé ekki velkominn þar líka.

Menn verða að viðurkenna eitt. Það er dálítill stjórnmálamannabragur yfir Ramses á myndinni hér að ofan.

Stórt gos á Íslandi

 

 

Sinalco er drykkur sem seint gleymist. Ekki finnst mér ég hafa séð þennan ágæta drykk í verslunum á Íslandi í nokkur ár. Þegar skólafélagar manns voru að sulla í sig Pepsi og Kóki, eða Pólói, var ég harður áhangandi Sinalcósins.  Limonade Gazeuse stóð stundum á flöskunum og það hljómaði miklu betur en Reg. Trade Mark.

Ég drakk aðeins þennan drykk í flöskum, aldrei úr plasti eða dós. Ég giska á að ég hafi í æsku minni drukkið um það bil 1000 Sinalco flöskur.

Þessi ágæti sítrusdrykkur er ættaður frá Þýskalandi var upphaflega settur á markaðinn sem hollustudrykkur árið 1902. Þetta mun vera einn elsti gosdrykkur í Evrópu, sem enn er drukkinn, og mun nú vera seldur í tæplega 50 mismunandi löndum.

Þegar ég kom fyrst til Frankfurt í Þýskalandi árið 1971 með foreldrum mínum, var ánægjulegt að geta séð að "alíslenskur" drykkur eins og Sínalcóið væri til í Þýskalandi líka. Þar fékk ég einnig í fyrsta skipti gosdrykk sem ég hef aðeins drukkið þrisvar síðar á lífsleiðinni. Afri Cola heitir hann. Hann er víst enn hægt að fá í Þýskalandi. Ég man ekki bragðið.

Nýlega, þegar ég hef verið í Þýskalandi til að grufla í sagnfræðinni, hef ég alltaf gleymt að fá mér Sinalco. Nú er ég þyrstur.

Ef einhverjir sakna Sinalcosins (Sine alcohole) eru þeir velkomnir að  deila með mér minningum af einu stærsta gosi Íslandssögunnar.

Myndin efst er af höfundi bloggsins á 5. aldursári að þamba Sinalcoflösku.

Nú er það svart maður !

 

 

Nýverið, þegar Svarthöfði Stjörnustríðsins bímaði sig niður á jörðina, lenti hann fyrir tilviljun við Dómkirkjuna. Hann var dálítið ræfilslegur, hóstaði og stundi meira en venjulega, enda veðráttan á Íslandi honum ekki til geðs. Þar er allt of mikið súrefni í andrúmsloftinu.

Nú er komið í ljós að Svarthöfði býr í Svíþjóð, nánar tiltekið í Málmey, þar sem hann rekur verslun, þegar ef hann er ekki á sjúkrahúsi með astmaköst. Hann var einmitt veikur í Málmey þann dag sem hann spígsporaði í Reykjavík.  Málið telst nú upplýst.

Ekki var hann fyrsti "svarthöfðinn" (afsakið myndmálið), sem sést hefur fyrir utan Dómkirkjuna á sögulegum tíma, meðal fölra og ástsælla guðs þjóna landsins. 30. ágúst 1964 sást einn svartur ganga til kirkju.

 

 

Þetta var biskup frá Afríku, en ekki hafði sést svona svartur maður síðan á stríðsárunum, þegar 50 blökkumenn komu til Íslands fyrir slysni árið 1942. Hermann Jónasson (B), faðir hans Steingríms, og já Lúðvíks, var ekki lengi á sér að koma þeim úr landi. Hann hafði samband við sendiherra Bandaríkjanna og vúptí! Hinir svörtu Bandaríkjamenn voru sendir til Bretlands og tókst því ekki að sýna Hermanni neina samkeppni í frjóseminni á Íslandi.

En rasistableðill einn í Reykjavík, við nefnum engin nöfn, birti þessa kjaftasögu úr borginni:

"Margar sögur ganga úr "ástandinu" og margar upplognar, en sumar sannar eins og gengur.  Lygasagan þessi þykir mér einna bragðlegust. Blökkumaður á hafa komið inn í skrautgripabúð hér í bænum, vel svartur á hörund. Því að hér eru menn með alls konar litarhátt, eins og allir vita. Á sá svarti að hafa spurt eftir hálsfesti. Voru honum sýndar festar og keypti hann eina þeirra.En næsta dag á hann að hafa komið inn í sömu búð og sagt sínar farir ekki sléttar. Að hálsfestin, sem hann hafði keypt þar daginn áður hafði reynzt of stutt.

Búðarmaður, sem annaði afgreiðsluna á að hafa véfengt þennan framburð negrans og talið þetta fásinnu hina mestu. En sennilegt að sagan sé hugsuð þannig, að afgreiðslumaðurinn hafi ekki álitið að sá dökki hafi haft tækifæri til að mæla háls sinnar útvöldu síðan í gær. Og hafi því haldið fram, að slík festi næði utan um hvaða háls sem væri.

En þá á á svarti að hafa dregið ljósmynd upp úr vasa sínum af þrifalegum peysufatakvenmanni, og sagt að þarna væri hún, sem of gild væri um hálsinn fyrir festina.

Svona tala illar tungur um kvenþjóðina okkar."

 

"Hildur, manstu ekki eftir honum Leroy, þú manst honum Leroy Washington?"

"Ása mín, ég man ekki neitt svo langt"

Skúbbí dú...

 

Willie scooping, Noooo way!

 

Nú er ég líka orðinn skúbbari (scoopari). Allir að reyna að koma hálfnakinni forsetafrú yfir á mig. Nú fæ ég aldrei fálkaorðuna úr þessu, fyrst ég er orðinn þekktur fyrir að vera að leita að berrössuðu kvenfólki á veraldarvefnum í frítíma mínum. En neyðin kennir nakinni konu að spinna meira PR, sagði Gróa forðum.

Þetta skrifar Fréttablaðið í dag á blaðsíðu 50:

 

Fornleifafræðingurinn sem fann Dorrit á Evuklæðum

"Er staðfest að þetta sé Dorrit? Þetta er líkt henni en ég útiloka ekki að þetta sé tvífari hennar," segir Vilhjálmur Örn Vilhjálmssonfornleifafræðingur.

jakob @frettabladid.is

"Er staðfest að þetta sé Dorrit? Þetta er líkt henni en ég útiloka ekki að þetta sé tvífari hennar," segir Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson fornleifafræðingur.

Frétt um að líklega hafi Dorrit Moussaieff forsetafrú setið nakin fyrir hjá listakonunni Natöshu Archdale fór sem eldur í sinu um Netheima í gær. Fréttin kom í kjölfar þeirra tíðinda að Dorrit hefði keypt nektarmynd eftir Natöshu til að gefa í sextugsafmælisgjöf.

Skúbb er hugtak innan blaðamennskunnar sem felur það í sér að vera fyrstur með fréttirnar og um hríð var á huldu hver "átti" fréttina. Bloggskrif Andrésar Jónssonar almannatengils eru lýsandi fyrir leitina að skúbbaranum: Vísi, Monitor og ... "... svo hafði ég samband við Andrés og sagði að ég hefði fyrst séð þetta hjá Vilhjálmi," segir Atli Fannar Bjarkason, ritstjóri Monitors. "En Vilhjálmur á þetta. Algerlega. Flott hjá honum. Skemmtileg færsla og magnað skúbb," segir Atli Fannar.

Vilhjálmur Örn er búsettur úti í Danmörku. Hann hefur verið búsettur þar helming ævi sinnar eða í 24 ár, þar sem hann hefur sinnt fræðigrein sinni. En hann er í augnablikinu atvinnulaus sem gefur honum svigrúm til að garfa á Netinu.

"Nú? Ég er að frétta frá þér að þetta sé skúbb. Nei, ég hef ekki lagt mig eftir því að "skúbba" og hef aldrei starfað sem blaðamaður. Ætli það sé eitthvað laust?" spyr Vilhjálmur. En hvað kom til að Vilhjálmur rakst á þessa mynd sem finna má á netsíðu Natöshu? Hann segist garfa í ýmsu sem fornleifafræðingur. "Ég er hrifinn af gömlum og fallegum hlutum eins og forsetinn. Og þetta segi ég ekki niðrandi heldur þvert á móti. Íslendingar eiga eina glæsilegustu forsetafrú í heimi. En, ég er einmitt mikill stuðningsmaður Dorritar og þegar ég sá þessa frétt fékk ég þessa flugu. Hlýtur Dorrit ekki að hafa setið fyrir líka? Og ætli Ólafur hafi gleymt að ná í myndina?" spyr Vilhjálmur og vísar til þess að fyrirmenni geri þetta gjarnan - að eiginkonurnar sitji fyrir naktar. "Ef þetta er Dorrit á evuklæðum fyrir framan Tösku- og hanskabúðina er það ekkert til að skammast sín fyrir nema síður sé."

Ekki tókst að ná í Örnólf Thorsson forsetaritara í gær til að fá staðfest að Dorrit sé módelið á myndinni. Sé vitnað í Andrés almannatengil: "Ef Örnólfur Thors vill þiggja PR-ráð frá mér, þá myndi ég bara staðfesta strax að myndin sé af Dorrit. Ekkert að þessari mynd. Óþarfi að fjölmiðlarnir séu með getgátur um hana í allan dag."

Nektarmynd af ...

 

Hvað getur orðblind kona gefið einum ríkasta manni í heimi?

Jú, Dorrit Moussaieff frá Bessestad gefur Stephen Schwarzman forstjóra mynd af konu hans, Christine, sem er meðalútþurkuð blondína á besta aldri. Það er ekki nein venjuleg mynd, heldur nektarmynd af frúnni, búin til úr húðlituðum (flesklituðum) snifsum úr Financial Times.

Listamaðurinn sem var svo frumlegur að byrja á því uppátæki, að rífa Financial Times tætlur í stað þess að lesa það, græðir á tá og fingri á þessu föndri sínu. Hún heitir Natasha Archdale og er mjög sæt, en myndirnar hennar eru ekki mikil list eða (lyst).

 

 

Natasha viðskiptablaðalistamaður í London

Kannski var það ekki svo óviðeigandi hjá forsetafrúnni okkar að gefa svona mynd einum ríkasta manni í heimi, svona rétt til að minna á að íslenskt viðskiptalíf er frekar nakið um þessar mundir.

Enn ein spurning vaknar: náði Dorrit ekki í myndina af sjálfri sér sem hún ætlaði að gefa Ólafi? (Sjá hér að ofan). Natasha er með hana til sýnis á vefsíðu sinni.

Nú krulla ég saman síðasta Viðskiptablaðinu og gef konu minni nektarmynd af sjálfum mér. Hún verður himinlifandi. Að minnsta kosti er liturinn réttur, en það eru ekki eins margar háar tölur í mér eins og í Viðskiptablaðinu. I am broke and not a broker.

Have I seen this hat before, darling?

Hugsanlegur ísbjörn, eða Yeti .....

 

Já, og hann ætlar á hramminum suður og garga á þjóðhátíðinni í Eyjum um Verslunarmannahelgina.

Fólkið sem sá hann var vitaskuld frá Norður-Póllandi og verndardýrlingur þeirra Sankti Klás.

Verðum við ekki að ná í Rambó, fyrst þetta er gengið svona langt.

Hálendisbjörn er hugsanlegur

Hvítabjörn til Katar í boði Bessastaða

 

Alveg eins og við manninn mælt. Emírinn (Amírinn) í Katar er vitaskuld búinn að heyra um hvítabirni á Íslandi og vill fá feldi í kvennabúrið sitt. Nú ættu menn að vera aflögufærir og geta tekið pantanir.

Ég greindi frá grimmum áhuga araba á hvítabjörnum hér fyrr á öldum í færslu í gær:

Skemmtilegar eru upplýsingar um hvítabjörninn sem egypski súltaninn Malik al-Kamil (sem var Kúrdi að uppruna) fékk frá Friðriki II keisara og konungi Sikileyjar. Dýrið kom til Damaskus árið 1233 eða 1234 samkvæmt annálaritaranum Kitab al-Wafi, sem einnig var kallaður Safadi. Fyrir hvítabjörninn fékk keisarinn gíraffa. Súltaninn á Egyptalandi hafði í byrjun 13. aldar fengið forláta skinn af hvítabjörnum samkvæmt Ibn Said al Maghribi.

Heinrekur III Englandskonungur átti líka hvítabjörn samkvæmt heimildum góðum sem Hákon IV Noregskonungur mun hafa gefið honum. Hákon gaf líka Friðriki II keisara björn.  Heinrekur III tjóðraði björninn í Tower of London og á tyllidögum fékk björninn að synda í Thamesá og veiða sér fisk. Henrý var mikill dýravinur og átti líka fíl.

Hákon Hákonarson, sem varð konungur Íslands árið 1262, var mikill diplómat og sendi meðal annars sendimann til Túnis.

Nú er Ólafur forseti að leika Hákoni listina eftir, og ekkert væri sjálfsagðara en að gefa furstanum frá Katar hvítabjarnarskinn, eða hvítan fálka um hálsinn, enda er Amírinn mjög orðuglaður.

Reynandi væri að biðja hvítabirni um að biðjast afsökunar á Múhameðsteikningunum.

 

Í landi þessa Amírs eru hvítir birnir skotnir

Sendinefnd frá Katar heimsækir forseta Íslands