Hekluþankar

Er nokkur gata á Íslandi sem kennd er við Heklu? Ekki man ég eftir neinni slíkri í Reykjavík og ég þekki ekki svo vel til á landsbyggðinni.

Ein stórborga Evrópu getur hins vegar státað af því að hafa hana Heklu okkar í tveimur götunöfnum. Það er borgin Amsterdam, þar sem margt forfeðra minna ól manninn.

Göturnar Hekelveld og Hekla bera báðar nafn okkar fræga eldfjalls, en á miðöldum trúðu menn því að fjallið væri gátt helvítis.

Flestir íbúa Amsterdam hafa þó ekki hugmynd um hvað nafn götunnar Hekelveld þýðir. Staðanafnafræðingar telja að liðurinn hekel í þessu götunafni í Amsterdam sé orðið á hollensku fyrir lín, og skilja því nafnið sem línakur. Hekel getur þó líka þýtt hatur og óvild og einnig hatari (skylt orðinu ækel á dönsku og heck á ensku).  Þeir þekkja væntanlega ekki nafn Heklu eins og það var skrifað í 17. aldar ritum sem gefin voru út í Hollandi: Heckelfeldt. Þegar á 16. öld var farið að skrifa nafn fjallsins á ónákvæmum, prentuðum kortum Heclafiel eða Helafiel og fjörður einn kallaður Hekelfort var settur á sum 16. aldar kort.

Vandamálið er hins vegar, að Hekelveld í Amsterdam var áður díki, og áður en hús voru reist út í dýjamóa á trjábolum, var þarna vatn og örugglega lítið um línakra. Nú er er búið að fylla upp í díkið og Hekelveld er gata, að mestu leiti komin undir síðari tíma uppfyllingu og götuna Nieuwezijds Voorburgwal milli hins fjölfarna túristahelvítisins við Damrak og rómantíkurinnar við Singel-díki í Amsterdam.   

Hekelveld á 19. öld

Ég spurði nýlega hollenskan staðarnafnasérfræðing, hvar línakurinn væri sem Hekelfeld fengi nafn sitt af. Fátt var um svör. Þegar ég benti honum á, að hið forðum þrönga síki nærri Hekelveldt hafi heitið Kattengat (kattarrassgat), nafn sem hollenskir sjómenn gáfu einnig innhafinu Kattetgat við Danmörku, fór hann að hugsa. Tvö götunöfn úr danska ríkinu á 17. öld, og elstu heimildir um þessi götunöfn eru líka frá þeim tíma. Ég er enn ekki búinn að heyra frá honum. Kattarskammir og -rassar þeirra voru hér áður fyrr teng djöfulskap líkt og Hekla.

Strætið Hekelveld hefur lengi verið þekkt fyrir öldurhús og hórmang á síðari tímum og þegar ég fór um þessar slóðir síðast, sat ígulstór nakin kona í glugga einum í þessu "íslenska" stræti, svört sem Hekluhraun. Hún vinkaði vingjarnlega til karlkyns vegfarenda. Var mér þá ljóst hvers kyns var. Þetta var líklega portkona Helvítis.

Hin gatan í úthverfi Amsterdam, Hekla, sjá hér er frekar ný, og eiginlega bara lítill botnlangi með hringlaga bílastæði í hinu svo kallaða alpahverfi í vesturhluta Amsterdam, þar sem allar götur heita í höfuðið á fjöllum í ölpunum, nema gatan Hekla, sem gengur út úr Matterhorngötu.

Danir hafa auðvitað nokkrar Heklugötur. Þeir hafa vitanlega lík varðveitt Heklu í orðatiltækinu „gå du ad Heckenfeldt til" en líklega hefur danskan fengið þetta úr þýsku eða frá Hollendingum, ef dæma má hvað Jacob Grimm skrifaði um helvíti.

Heckenfeld eða Hekelveld, var auðvitað hinn versti staður, gáttir helvítis og hvaðeina, og það þykir ekki fínt að óska mönnum "að Heckenfeldt til" í Danaveldi.

Hér er mynd af Heklu í hollenskri útgáfu (frá 1706) af riti þýska lygamarðarins Didthmars Blefkeníusar (Blefken), frá 1609. Það rit taka menn enn nærri sér á Íslandi enda allt í því lygar og uppspuni. Á myndinni af Heklu í bók þessari eru menn bókstaflega að fara til helvítis. Arngrímur lærði vitnaði líka í hollenska gerð Heklunafnsins, Heckelfeldt í riti sínu gegn Blefkenslygum Brevis Commentarius de Islandia.

Hér til vinstri, getið svo þið lesið grein mína, Ved Helvedes Port, sem birtist fyrir mörgum árum í einu mest lesna tímariti í Danmörku. Greinin fjallar um Heklu og fornleifarannsóknir mínar í skugga hennar. Meira um þær síðar. Sjá einnig hér.

Skríllinn eyðileggur líka fornminjar

 

 

Samkvæmt fréttum DV munu einhverjir mótmælendur við Alþingishúsið hafa farið inn á Alþingisreit, þar sem fornleifarannsóknir hafa verið í gangi og rifið þar upp fornleifar til að kasta í Alþingishúsið.

Fornleifafræðingurinn Vala Björg Garðarsdóttir, sem ber ábyrgð á rannsókninni, þorir ekkert að segja í einhverjum heigulshætti. Þetta er of alvarlegt mál til þess að þeir sem bera ábyrgð á rannsókninni geti ekki tjáð sig um það. Hvað ætlar Vala að skrifa í skýrslum sínum? Kannski: Fornleifar voru þarna, nú eru þær farnar.

Sem doktor í fornleifafræði krefst ég þess af Fornleifavernd Ríkisins og nefndum og Menntamálaráðuneyti, að fram fari lögreglurannsókn á þessum eyðileggingum og þjófnaði á fornleifum nú þegar.

Ef sökudólgar finnast ekki, er ljóst að „skríllinn", stuðningsmenn nýrrar ríkisstjórnar bera alla ábyrgð. Ríkisstjórnin, sem nú er í burðarliðnum, var þá hvött til valda af þjófum og skemmdarvörgum.

Þetta er ekkert annað en nútíma bókabrenna. Það er verið að eyðileggja sögu þjóðarinnar.

Hér , hér  og hér getið þið einnig lesið um hvernig fornleifar eru skemmdar í Jerúsalem. Eyðilegging Jerúsalems er líka enn í gangi.

Gyðingar á Grænlandi

Frá páskahátíð gyðinga í Thule

Það hljómar vissulega framandi, en það var engu að síður tilfellið. Þeir voru líka þar. Það var þó ekki stofnaður nasistaflokkur á Grænlandi til að stemma stigu við veru þeirra, líkt og gerðist meðal ýmissa dáindisdrengja á Íslandi, sem vildu Nýtt Ísland líkt og menn vilja í dag, enda Grænlendingar sjálfir fórnarlömb þjóðar sem telja sig betri en alla aðra. Já, ég á við Dani, sem höfðu mikið samneyti við Þýskalands nasismans, bæði nauðugir, en aðallega þó viljugir.

Fyrir fáeinum árum skrifaði ég grein á dönsku, sem má lesa hér í tímaritinu Rambam (12:2003), sem ég ritstýri nú, um þá gyðinga sem dvalið höfðu á Grænlandi í lengri eða skemmri  tíma fyrir 1970. Þeir voru margir þegar Bandaríkjamenn voru enn með stórar herstöðvar á Thule Air Base og í Søndre Strømfjord. Nyrstu guðsþjónustur gyðinga, sem sögur fara af, voru líklega haldnar á Thule Base fyrir 40-50 árum. Ég komst í samband við manninn sem fyrstur stóð fyrir helgihaldi meðal gyðinga í bandaríska hernum í Thule.

Fritz Löwe tálaus i snjóhúsi á Grænlandsjökli

 

Einn þeirra gyðinga er dvaldi á Grænlandi, áður en bandaríkjamenn komu, var Fritz Löwe (1895-1974), sem var samstarfsmaður jarðfræðingsins fræga Alfred Wegeners, þess sem setti fram landrekskenninguna. Fritz Löwe lenti í hremmingum á Grænlandjökli veturinn 1930-31 og kól á tám. Skera varð flestar tær hans af með vasahníf, og þurfti Löwe að kúra í snjóhúsi á Grænlandsjökli þar til voraði. Wegener dó hins vegar á ísnum í þessum rannsóknarleiðangri ásamt grænlenskum aðstoðarmanni. Síðar, er Löwe slapp frá Þýskalandi Hitlers, gerðist hann þekktur jarðfræðingur í Ástralíu.

Þetta og margt annað getið þið lesið um í grein minni um gyðingana á Grænlandi. Góða skemmtun.

 

"Þessi grimmi, hégómlegi, afbrýðissami og hefnigjarni Jahve"

 

Þegar nasistabörnin leika sér, er ekki að spyrja að leikslokum.

Í gær skrifaði læknirinn Ólafur Franz Mixa grein á blogginu sínu, sem hann kallaði Hvað þykir "raunhæft" í Ísrael. Þaðan sæki ég heiti þessarar færslu minnar, sem ég læt verða þá síðustu um Gaza í bili.  Það hefur ekkert upp á sig að skrifa upplýsingar fyrir þjóð sem hatar.

Í grein sinni svívirðir Ólafur Mixa bæði trú, sögu, Guð og menningu gyðinga og er þar að auki með sama gamla áróðurinn sem allir eru með gegn Ísrael þessa dagana, og sem á m.a. rót sína í föðurlandi Ólafs Mixa, sem eitt sinn ól af sér lítinn karl sem hét Hitler.

Ekki trúi ég á erfðasyndina, en ég tel að Ólafi kippi í kynið, þegar hann skrifaði þessa grein sína um Ísrael.

Faðir hans, dr. Franz Mixa (1902-1994), sem starfaði á Íslandi á 3. og 4. áratug 20. aldar gekk nefnilega í nasistaflokkinn þegar þann 16. janúar 1932. Hann var félagi í flokknum númer 782.617. Hann var nasistaembættismaður og tónlistarstjóri í Gau Steiermark frá 1938 til 1943.  Ekki var verið að greina frá þessu í minningargrein um hann árið 1994 í Mogganum. Hann var í þýska hernum og var tekinn höndum og var fangi Frakka fram til 1947 fyrir sakir sem sonur hans þekkir örugglega betur en ég og hann "Jahve". Hann Mixa júníor segir okkur einhvern tíma frá því, þegar hann er búinn að jafna sig.

Svo vill til, að í Þýskalandi er kaþólskur biskup, sem heitir Walter Mixa. Fyrir tveimur árum líkti hann Ramallah við gettóið í Varsjá. Menn sjá víða Varsjárgettóin. Biskup Mixa er ekki ósvipaður Ólafi. Kannski erfist þessi andskoti í ættum, þessi grimma, hégómlega, afbrýðisama hefnigirni þeirra "Mixara" sem hata gyðingana?

Mitglied 782.617, Dr. Mixa 

Whole Lotta Shakin' Going On

 

Ég vaknaði við skjálftann í morgun. Það var eins og það hrykkti í öllum gluggum og svo var sveifla eins og í jarðskjálftum heima. Allt nötraði í 3-4 sekúndur.

Þetta er víst öflugasti skjálftinn sem fundist hefur í Danmörku í 23 ár, og Richter var með 4,7 stig. Upptök sín átti skjálftinn 40 km austur af Malmö. Þetta gerðist kl. 6.20 (5.20 að íslenskum krepputíma).

Ég hef fundið fyrir skjálftum áður hér í Danmörku, t.d. á Jótlandi, en það var meira eins og högg. Þá voru kalklög að hrynja í iðrum jarðar.

Sørine Wredstrøm á Vesterbro í Kaupmannahöfn hélt í fyrstu, að fólkið á hæðinni fyrir ofan hana væri að iðka harkalegt morgenknald. Hún greindi Politiken.dk frá þess á þennan hátt:

»Jeg bor på 9. etage, og troede, at enten havde de overboende utrolig vild sex, eller også var der nogen, der havde bombet bygningen..! Det tog lige 2 min før det gik op for mig, hvad der egentlig skete! Selvom jordskælv i Danmark jo er utrolig usandsynligt!«..

Þessir Danir!

Jarðskjálfti í Svíþjóð

Egófónía í Kópavogi

 

 

Fréttir hafa farið um þjóðfélagið um að Styrmir Gunnarsson hafi upp á síðkastið mætt reglulega i Seðlabankann, þótt ekki sé sundlaug eða sumarbústaður í húsinu. Menn hafa leitað eftir skýringu á þessu fyrirbæri og tel ég nú að hún sé fundin.  Heimsendingaþjónusta "Heimssýnar", sem líka telur falleraðan litningalása og pólitísk bitlingaskáld, hafa sent Styrmi í Seðlabankann til að gefa Davíð Oddssyni andlegt nudd. Nú ætla þeir að flytja Egófóníur og kyrja ættjarðarljóð í Kópavogi.

Heimssýn virðist sundurleitari hópur en ég hélt að hann væri.  Legg ég til að Heimssýnarforkólfar velji betur þann hóp egófónista sem þeir nota til að hampa málstað sínum með ættjarðarsöng. Annars er heimsendir á næsta leyti. Einmitt þessi hópur í Kópavogi veldur því, að ég verð að fara að hugsa mitt mál og mína afstöður til klinksins í vasa mínum.

Kannski er evra það sem bjargað getur Íslendingum og stoppað litrófsútbrotin á handlegg Harðar Torfærutrúbadors á laugardögum.  Nei, fjandinn sjálfur!!  Ættjarðarljóð og misskildir snillingar í Kópavogi eru álíka vitlausar ráðstafanir og óheftir eurótískir misskildingar og „sæla" ESB. 

Fagna fullveldinu

Íslenska hetjan í Litháen

 

Ég fagna því að félag Litháa á Íslandi hafi verið stofnað. Slíkt félag gæti t.d. orðið öflugur aðili í að hreinsa það óorð sem komið er á þessa góðu þjóð á Íslandi vegna starfsemi fáeinna óheppilegra einstaklinga með litháískt þjóðerni og vegabréf. Glæpamennskan, sem streymir frá ráðstjórnaríkjunum fyrrverandi, er arfleifð kommúnisma og fasisma, í bland við fátækt og ofsakapítalisma. Það getur aldrei komið neitt gott út úr þeirri blöndu. Við erum heppin á Íslandi. Ljótt væri ef Íslendingar væru dæmdir vegna einhverra skíthæla sem brjóta af sér erlendis. Gæti það gerst?

Nú þegar þessum áfanga er náð af Litháum á Íslandi, er nauðsynlegt fyrir mig að minna félagsmenn á, að einn sá útlendingur sem mesta þýðingu hafði fyrir fyrstu frelsisbaráttu og sjálfstæði Litháa var af íslensku bergi brotinn. Nei, ég er ekki að tala um Jón Baldvin Hannibalsson, sem líka er vel þekktur í Litháen. Hann er engin hetja eins og hinn Íslendingurinn.

Hetjan er þessi glæsilegi maður sem prýðir færsluna. Hann var af íslenskum ættum og gyðingaættum. Ágætis blanda, ekki satt? Ég hef verið að dunda mér að skrifa dálítið um sögu hans og ætla mér að birta það hið bráðasta í einhverju tímariti sem vill borga mér vel fyrir.

Getraun dagsins er:

Hvað hét þessi ágæti maður?

Í hvaða húsi fæddist móðir hans og hvað hét eitt fallegasta skipið í Kaupmannahöfn sem var í eigu afa hans?

Hún Áslaug vinkona mín á Efstakaupstað, sem ég hef trassað að skrifa til vegna anna í nýju starfi, má ekki vera með í getrauninni.

Þeir sem geta svarað öllu rétt, ættu að gerast félagar í hinu nýja félagi Litháa.

Litháar á Íslandi stofna félag

Sá á fund sem finnur

Í vinnunni um daginn gerðist nokkuð undarlegt atvik sem er í frásögur færandi.  Ég var að taka til í útigeymslu, sem tilheyrir safni því sem ég vinn á, þegar eitthvað þungt féll af hillu sem ég var að sópa með handkústi.  Ég beygði mig niður til að sjá hvers kyns var og þá stóð ég með þennan grip í höndunum:

Ekki væri það nú í frásögur færandi, ef ég hefði ekki fundið sams konar grip áður á Stöng í Þjórsárdal árið 1983. Hluturinn sem ég fann með kústinum er nálhús og er "frjálsleg" eftirlíking af nálhúsi sem ég fann á Stöng. Nálhúsið frá Stöng er lítið bronsrör með haus sem gat er i gegnum og einfaldur hringur leikur í gatinu. Utan á rörinu, til endanna og á miðju, eru listar sem enda í flötum tönnum neðan á rörinu. Á listunum og tönnunum er hringaskreyti sem er einkenndandi fyrir Þjórsárdalinn. Nálhúsið er ekki nema 4,4 sm að lengd. Þegar það fannst var það fullt af samankuðlum hrosshárum, sem sett hefur verið inn í rörið til að halda nálunum.

 

Nálhús frá 11. öld fundið á Stöng í Þjórsárdal

 

Nú er gripur þessi orðið nokkuð vel þekktur eftir að ég hef skrifað um hann í ýmsum greinum og bókum. Svipuð nálhús, án tannanna þriggja og hringaskreytisins, hafa fundist í Svíþjóð, Finnlandi og Rússlandi, en engin þó eins vel gerð og nálhúsið á Stöng.

Það er gaman að sjá að fólk með áhuga á Söguöld er greinilega farið að búa sér til eftirlíkingar af nálhúsinu frá Stöng, þótt þau nálhús séu hrein hrákasmíð miðað við verkið á nálhúsinu frá Stöng.

Ég greindi dönsku samstarfsfólki mínu frá þessum skemmtilega "endurfundi", og  þá skýrðist málið. Kona nokkur, fornleifafræðingur, sem hafði starfað þarna tímabundið í fyrra, hafði tínt nálhúsi sínu og þótt mikil eftirsjá í því. Nú fær hún nálhúsið aftur við fyrsta tækifæri. Ég mun sjá til þess.

Nálhúsið frá Stöng fannst neðst í elsta gólfi rústar skála sem liggur undir skálarúst þeirri frá 12.-13. öld, sem er fyrirmynd að hinni ofurýktu og ótrúverðugu eftirlíkingu sem kölluð hefur verið Þjóðveldisbærinn, sem er að finna við Búrfell í Þjórsárdal. Á opinberri heimasíðu Þjóðveldisbæjarins, sem er styrkt af Landsvirkjun, Forsætisráðuneytinu og Þjóðminjasafni, eru rangar og misvísandi upplýsingar. Niðurstöður fornleifarannsókna á Stöng 1983-1995 eru virtar að vettugi, og bærinn sagður vera eftirlíking Stangarbæjarins sem fór í eyði í Heklugosi árið 1104. Fyrirmynd Þjóðveldisbæjarins var reyndar byggð eftir eldgosið árið 1104.

Hægt er að lesa meira um nálhúsið í hinni góðu bók Gersemar og Þarfaþing sem Þjóðminjasafnið gaf út árið 1994. Síðan hún var gefin út hefur ný aldursgreining bæjarrústanna á Stöng augsjáanlega gleymst á Þjóðminjasafninu. Fyrir þá sem ekki vilja gleyma og afbaka, er hér hægt að fræðast um fornleifarannsóknirnar á Stöng, sem því miður voru voru stöðvaðar fyrir mér af valdbeitingu manns sem síðar hrökklaðist úr starfi vegna þess að hann kunni ekki að fara með almannafé.

Hér er bannað að reykja

 

Eitt sinn þótti mjög fínt að reykja. Gyðingafjölskyldan á myndinni hér fyrir neðan var engin undantekning. Allir reyktu, ef ekki tóbak, þá súkkulaðisígarettur.  Hér áður fyrri, þegar afi og amma voru ung, þótti jafnvel uppbyggilegt að reykja. Sígarettu- og vindlaframleiðendur lögðu sig í líma við að uppfræða ungdóminn um leið og hann sogaði til sín örlög sín.

Í mörgum tegundum sígarettupakka var að finna lituð kort með myndum með als kyns upplýsingum. Þetta var að öllum líkindum fundið upp í Ameríku eins og svo margt annað gott. Sumir reyktu til að safna þessum myndum, aðrir söfnuðu og vonuðu að aðrir reyktu meira svo þeir gætu fengið myndirnar þeirra. Alls konar léttmeltanlegan, alþýðlegan fróðleik og skemmtan var að finna á þessum kortum. Þetta var eins og alfræðiorðabók. Nýr og óvæntur fróðleikur á 20. hverja sígarettu. Það var vinsæl iðja á meðal barna jafnt sem fullorðinna að safna þessum myndum.

Sum vindlingafyrirtæki létu fylgja með í pökkunum litlar silkimyndir með fánum, skjaldamerkjum, dýramyndum og ýmsu öðru.

Það var drengur í Niðurlöndum, sem átti þetta safn íslenskra fána, sem koma úr Turmac sígarettupökkum, sem vinsælir voru á fyrri hluta 20 aldar. Drengurinn reykti ekki, en sat um alla sem gerðu það til að svala söfnunaráráttu sinni. Markmið hans var að safna eins mörgum þjóðfánum og mögulegt var. Sameinuðu Þjóðarinnar urðu til í sígarettupökkum. Þessar sígarettur, Turmac, eru enn framleiddar i Belgíu og Sviss en fræðsluhlutverki sígarettna er fyrir löngu lokið. Engir fánar koma úr sígarettupökkunum nú, aðeins krabbamein

Teofani sígarettur, sem voru framleiddar á Englandi, voru líka seldar með myndum, t.d. af leikurum á milli 1930 og 1940. Slík "leikarasöfnun", sem stunduð var á Íslandi allt fram á 7. áratug síðustu aldar byrjaði fyrr. Það fyrirbæri að troða leikaralýð niður í sígarettur þekktist þegar um 1880 í Bandaríkjunum.

Þessi leikkona í peysufötum lenti til dæmis í pakka af Teofani. Veit einhver hver þetta er?

Ekki kemur meira úr pípunni í þetta sinn. Tóbakið er orðið svo dýrt.

Skjaldarmerki Íslands, gamalt og splunkunýtt

 

Hið konunglega skjaldarmerki Íslands, fálki með kórónu á bláum grunni, var ákveðið með konunglegum úrskurði árið 1920  Þetta merki var víst aldrei notað nema við konungskomuna árið 1921.

Konungskoman árið 1921 var alltaf mjög spennandi fyrir mig þegar ég var barn á 7. áratug 20. aldar. Hann afi minn, Vilhelm Árni Ingimar Kristinsson sem var í ÍR á þeim árum, stökk yfir hest og lék listir á tvíslá fyrir Kristján konung tíunda og fékk medalíu fyrir. Nú á ég þessa medalíu og ljósmyndina af því mannavali sem sýndi konungi að Íslendingar voru enn fimir eins og Gunnar á Hlíðarenda.

Ekki var fálkinn með kórónuna notaður á Íslandi nema í tengslum við konungskomuna 1921. En merkið var notað í öðru samhengi og óhollara.

Eins og hægt er að sjá í næstu færslu, þá kom oft mikill fróðleikur út úr reykingum manna á fyrri hluta 20 aldar.  

Skjaldarmerki konungsins yfir Íslandi var stundum að finna í sígarettupökkum sem seldir voru í Hollandi og Belgíu á 4. áratugnum.

Nú finnst mér það eðlilegt, þegar evran verður kannski að gjaldmiðli Íslendinga og Imba Sólargeisli kemst í öryggisráðið hjá samtvinnuðu þjóðunum, að þá verði búið til nýtt skjaldarmerki fyrir Íslendinga.

Ég legg einfaldlega til geirfugl [eða bölvaða álku] á bláum grunni með Evrópugeislabaug yfir höfði. Ég hef þegar hannað það. Hvernig líst mönnum á, eða þeim fáu sem nú lesa þetta blogg eftir ráðstafanir Morgunblaðsbloggsins í mars 2008 [sjá skýringu á þessu hér], sem gert hefur að þetta verður örugglega ekki lesið af nema 5 sálum?

Skjaldarmerki Evrópusambandsríkisins Íslands