Leita í fréttum mbl.is

Fornleifarugl á Skriđuklaustri - eđa bara sýfilis?

uppgroftur_a_skriduklaustri

Mađur veltur ţví óneitanlega fyrir sér, sem doktor í fornleifafrćđi sem ekki hefur tök á ţví ađ vinna á Íslandi, af hverju sumir íslenskir fornleifafrćđingar ţurfi ađ kasta sér út furđufréttaflutning til ađ auglýsa rannsóknir sínar.  Viđ höfum á síđustu árum heyrt um "búsetu fyrir landnám" sem "ekki var landnám", sem og um "Eskimóa á Austurlandi", nánar tiltekiđ ađ Skriđuklaustri. Umsjónamenn rannsóknanna á Skriđuklaustri setja reyndar met í yfirlýsingagleđi, og gefa ástćđu til ađ ćtla, ađ ţeir sem ţeim rannsóknum stjórna hafi lítiđ eđa ekkert vit á ţví sem ţeir eru ađ eiga viđ - eđa ađ ţeir hafi orđiđ illilega fyrir barđinu á lélegum fréttamönnum RÚV.

Nýjasta fréttin frá Skriđuklaustri er sú ađ ţar hafi fundist risi. Á fréttinni má dćma, ađ kista nokkur sé rosalega löng, en hún getur auđvitađ innihaldiđ einstakling sem var styttri en kistan. Bíđum og sjáum hvađ í kistunni er, áđur en ađ yfirlýsingin er sett út. Nú síđast fannst á Skriđuklaustri "gröf konu sem hefur ţjáđst af sjaldgćfum piget-sjúkdómi sem veldur svipađri vansköpun og hrjáđi Joseph Merrick sem kallađur var fílamađurinn", eđa svo segir frétt RÚV. Sjá einnig sjónvarpsfréttina.

Mikiđ er ţetta nú einkennilegt. Joseph Merrick var ekki međ piget-sjúkdóm (eđa Paget), heldur Proteus syndrome, einnig kallađ Wiedemann heilkenni.

Piget sjúkdóm er ég ekki alveg viss um ađ sé yfirleitt til, nema ţá á Skriđuklaustri og mér heyrist fornleifafrćđingurinn á Skriđuklaustri sé ađ tala um Paget. Mig grunar ađ "sérfrćđingarnir" á Skriđuklaustri séu ađ hugsa um Paget-sjúkdóm, en er ţó ekki alveg viss. En ţann sjúkdóm var fílamađurinn Joseph Merrick sem sagt ekki međ! 

Annar "fornleifafrćđingur" hafa reynt ađ gera ţví skóna ađ Egill Skallagrímsson hafi ţjáđst af Paget sjúdómi. Hann skrifađi miklar greinar um ţessa uppgötvun sína og leitađi ađ beinum Egils í fjölda ára ađ Mosfelli, án ţess ađ gera sér far um ađ athuga hvernig krankheit ţessi lýsa sér á beinum manna.  Hef ég skrifađ um ţetta áđur hér og hér í Leitin ađ beinum Egils I og II.

Ég tel útilokađ ađ blessuđ konan, sem dó drottni sínum á síđmiđöldum á Skriđuklaustri, hafi veriđ međ "Piget" eđa Paget. Svona ef dćmt er út frá ljósmyndinni sem fréttastofa RÚV birtir af hauskúpu konunnar (sjá ofar), tel ég líklegra ađ hún hafi veriđ međ sýfilis eđa berkla, og beinkrabba svona til vara. Höfuđbein einstaklingar međ Paget sjúkdóm eru mjög brotkennd og frauđi líkust á síđari stigum sjúkdómsins. Lćrleggur sá sem fornleifafrćđingurinn sýndi, ber ekki einkenni Paget-sjúkdóms í beinum. Steinunn Kristjánsdóttir, mér ţykir líklegast ađ ţú sért kominn međ syffa á Skriđuklaustri. Sjá hér.

En nú er nóg komiđ. Eskimóar, piget, risar. Hvađ finna ţau nćst á Skriđuklaustri? Sćtabrauđsdrenginn og stígvélađa köttinn eđa Rauđhettu? Svona dómadags rugl er orđiđ einum of algengt í íslenskri fornleifafrćđi og verđur ađ linna.

Íslenskir fornleifafrćđingar ćttu ađ gera ađ venju ađ lesa yfir ţađ sem blađamenn og fréttasnápar hafa eftir ţeim áđur en ţađ er birt. Oft getur ţađ eitt veriđ til bóta.

Ađ lokum, ef menn hafa ekki fundiđ skurđarhníf á Skriđuklaustri, er út í hött ađ álykta ađ groddalegt brýni sem fannst í kirkjugarđinum í sumar hafi "ef til vill veriđ notađ til ađ brýna skurđarhnífa". Ţađ sem kemur í fréttum frá Skriđuklaustri er orđiđ verra en versti lćknareyfari.


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Athugasemdir

1 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

RÚV breytti fréttsinni: á einum stađ í fréttinni var piget breytt í paget og á hinum var ekki, svo enn stendur í fréttinni piget neđar í fréttinni. Svo er skýrt ađ kistan sé 2 metrar. Risi? 

En Piget er ekki til sem sjúkdómur og konan á Skriđuklaustri var ekki međ Paget. Svo ţetta er enn mjög rangt hjá fréttamanni og fornleifafrćđingnum sem er ađ reyna ađ klóra yfir ummćli sín.

Fornleifafrćđingar á Skriđuklaustri hafa fundiđ óvenjustóra líkkistu í grafreit gamla klausturspítalans. Sá sem liggur í kistunni hefur líklega veriđ risi miđađ viđ ađra Íslendinga á miđöldum. Ţá fannst nýlega fannst gröf konu sem hefur ţjáđst af sjaldgćfum piget-sjúkdómi sem veldur svipađri vansköpun og hrjáđi Joseph Merrick sem kallađur var fílamađurinn.

VARĐ

Fornleifafrćđingar á Skriđuklaustri hafa fundiđ óvenjustóra tveggja metra langa líkkistu í grafreit gamla klausturspítalans. Sá sem liggur í kistunni hefur líklega veriđ risi miđađ viđ ađra Íslendinga á miđöldum. Ţá fannst nýlega gröf konu sem hefur ţjáđst af sjaldgćfum paget-sjúkdómi sem veldur svipađri vansköpun og hrjáđi Joseph Merrick sem kallađur var fílamađurinn.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 29.7.2010 kl. 15:00

2 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

Fréttafölsun er auđvitađ engin nýjung á RÚV.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 29.7.2010 kl. 15:02

3 Smámynd: Sigurđur Ţór Guđjónsson

Ég hygg í djúphygli minni ađ ţarna hafi veriđ um ritvillu ađ rćđa. Ţađ hafi átt ađ standa ađ konan hafi veriđ međ Piaget. Var ekki einhver sálfrćđifauskur í fyrndinni sem hét Piaget. Konan mun hafa veriđ međ honum og ţess vegna er sagt ađ hún hafi veriđ međ Pi(a)get.

Sigurđur Ţór Guđjónsson, 29.7.2010 kl. 17:02

4 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

Ekki ćtla ég ađ útiloka ţetta Sigurđur. Austfirskar konur eru og voru ađ jafnađi međ fleirum en konur í öđrum landshlutum. Frakkar voru vinsćlir.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 29.7.2010 kl. 17:11

5 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

En frakkar komu ekki međ syffan frekar en Kristófer Kólumbus.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 29.7.2010 kl. 21:32

6 Smámynd: Jón Steinar Ragnarsson

Er ţađ Indiana Jones Íslands Bjarni Einarsson ţarna á ferđ? Eitthvađ finnst mér ţetta bera keim af ţví.

Jón Steinar Ragnarsson, 30.7.2010 kl. 01:00

7 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

Jón Steinar, Bjarni er ekki međ Paget sjúkdóm og líkist ekkert fílamanninum og hann passađi ekki í 2 metra kistu, enda risi. Nei, ţetta er ekki vinur minni Bjarni F. Einarsson, sem ekki er Indiana Jones Íslands. Ţađ er Orri Vésteinsson sagnfrćđingur, sem rćnir hugmyndum annarra og gerir ađ sínum án ţess ađ kvitta fyrir sig og kallar sig fornleifafrćđing. 

En Skriđurannsóknunum er stýrt af Steinunni Kristjánsdóttur međ miklum myndarbrag, en heldur til mikilli yfirlýsingargleđi. Grćnlensku konurnar sem hún fann um áriđ, eru greinilega farnar á kajak til Grćnlands, og mér sýnist ađ Paget sjúkdómurinn muni gera ţađ líka. Ţađ er heldur ekki ófínt ađ vera međ kynsjúkdóma í klaustrinu.

Ekki vill ég útiloka, ađ Steinunn sé međ lélegan líkamsmannfrćđing viđ rannsóknina.

Tölfrćđilega er ţađ líka orđiđ vandamál, ef 3 einstaklinga frá Landnámi hafi veriđ međ Paget, ţ.e. Egill Skallagrímsson, konan á Skriđuklaustri og "önnur beinagrind".  Ţađ er fremur há tíđni miđađ viđ allan fjölda Íslendinga frá byrjun. Enda er ţetta rugl. Engin Paget bein hafa fundist á Íslandi og Paget veldur ekki ţeirri afmyndun sem "fílamađurinn" var međ. Allir gátu hins vegar náđ sér í sýfilis, sem lengi var talinn hafa komiđ til Evrópu frá Ameríku eftir landafundi Kólumbusa. Ţađan gćti sjúkdómurinn vel hafa náđ til Íslands eftir ţann tíma, enda breiddist sjúkdómurinn mjög hratt út. En nú er komiđ í ljós, ađ sárasótt var í Evrópu löngu áđur en Kólumbus fór til Ameríku.

Yfirlýsingagleđin er ţó ekki ţađ versta í íslenskri fornleifafrćđi. Ţögn sumra er verri. Sumir fornleifafrćđingar segja ekki neitt, ţótt ţeir hafi öll tök á ţví ađ gefa út rannsóknir sínar. Dćlt hefur veriđ peningum í rannsóknir í góđćrinu, en ţví miđur ekki í úrvinnslu. Sumir fornleifafrćđingar hafa greinilega ekki hugmynd um hvađ forngripirnir sem ţeir finna eru ćttađir eđa frá hvađa tíma ţeir eru, enda fćstir lćrđir miđaldafornleifafrćđingar.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 30.7.2010 kl. 07:54

8 Smámynd: Ragnhildur Kolka

Ţjóđ sem velur sér ríkisstjórn sem flytur fćđingarstađ fremstu frelsishetju sinnar á milli fjarđa getur ekki gert kröfu um burđugri fornleifafrćđinga. 

Ragnhildur Kolka, 30.7.2010 kl. 12:03

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Höfundur

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

vilhjalmur@mailme.dk

Bćkur

Kynning á nokkrum fćrslum, greinum og bókum PostDocs


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband