Leitin að beinum Egils (1. hluti)

 

Í gær birti kollega minn merka grein í Lesbók Morgunblaðsins. Ég frétti af grein Margrétar Hermanns-Auðardóttur gegnum Morgunblaðsbloggið. Við dr. Margrét erum kannski ekki lengur starfsfélagar, því hvorugt okkar hefur haft sérstaklega góð tök á því að vinna við fræðigrein þá sem við notuðum fjölda ára til að sérhæfa okkur í. Ég hef þurft að leita á önnur mið eftir að mér var vísað úr starfi og ég settur í ævarandi atvinnubann á Þjóðminjasafni Íslands (Það er víst einsdæmi á Íslandi). En Margrét hefur alla tíð verið útundan í greininni, einatt vegna öfundar og óskammfeilni ýmissa kollega hennar og aðila, sem hafa reynd að hefta framgang fornleifafræðinnar á Íslandi.

Grein Margrétar fjallar á gagnrýninn hátt um fornleifarannsóknir Jesse L. Byocks í Mosfellsdal; um leitina að beinum Egils Skallagrímssonar, rannsóknir á haugi hans; um kirkju þá sem menn telja að haugbúinn Egill hafi verið greftraður í eftir að haugurinn var rofinn, svo og rannsóknir á Mosfelli, þar sem bein kappans munu hafa verið flutt til hinstu hvílu.

Jesse L. Byock er ekki fornleifafræðingur, en hefur samt stjórnað fornleifarannsóknum á Íslandi í rúm 10 ár. Það sem Margrét Hermanns- Auðardóttir skrifar um rannsóknir hans í grein sinni í Lesbók Morgunblaðsins, get ég í alla staðið tekið undir. Hvet ég fólk til að ná sér í Lesbókina og lesa greinina gaumgæfilega. Þar er einnig hægt að lesa um vinnubrögð í Háskóla Íslands, sem eru fyrir neðan allar hellur.

Ég skrifaði 9 blaðsíðna greinargerð þegar umsókn um leyfi til rannsóknarverkefnisins "The Mosfell Archaeological Project"barst Fornleifanefnd árið 1995. Ég sat þá í Fornleifanefnd tilnefndur af Háskóla Íslands. Það varð uppi fótur og fit. Lektor einn í háskólanum kvartaði fyrir hönd Jesse Byocks til Fornleifanefndar (með bréfi og greinargerð) og til menntamálaráðherra, sem kallaði strax formann nefndarinnar á teppið. Formaðurinn reyndi svo með öllum mætti að fá mig til að draga greinargerð mína til baka. Ég neitaði, því hún stangaðist ekki á við neitt í Þjóðminjalögum. Ég var bara að vinna fyrir nefndarlaununum og ég sá líka óhemjumarga galla á umsókninni. Rannsókninni var síðan veitt leyfi og það reyndar gefið fornleifafræðingi er heitir Timothey Earle (sem ekki er lengur viðriðinn rannsóknirnar í Mosfellsdal), þar sem Byock uppfyllti ekki skilyrðin til að stjórna rannsókninni. Ég ákvað að sitja hjá við leyfisveitinguna. Í greinargerð minni frá 1995 sýnist mér, í fljótu bragði, að ég hafi reynst nokkuð sannspár.

Margrét telur Byock og starfsfélögum hans það til lasts, að þeir hafi ekki einu sinni vitnað í rannsóknir mínar á Stöng í Þjórsárdal. Það er líka rétt hjá Margréti. Það er ekkert nýtt eða neitt sem ég kippi mér upp við. Ég er harla vanur fræðilegri sniðgöngu eða að aðrir geri mínar uppgötvanir að sínum (mun ég skrifa um það síðar). Þegar Byock og aðstoðarmenn hans sóttu um leyfi til rannsóknanna árið 1995, var þó lögð áhersla á mikilvægi rannsókna í Mosfellsdal í ljósi niðurstaðna rannsókna minna á Stöng. Síðan þá hafa þær ekki verið nefndar á nafn af Mosfellsmönnum. Kirkjurústin á Stöng, sem ég hef ekki getað stundað rannsóknir á síðan 1995, er líklega frá svipuðum tíma og kirkjan á Hrísbrú sem Byock og félagar hafa rannsakað. Úr kirkjugarðinum á Stöng hafa bein verið flutt í annan kirkjugarð eftir ákvæðum Grágásar. Sjá Lesbókargrein um rannsóknina.

Ef menn hefðu tekið tillit til greinargerðar minnar frá 1995, þar sem ég fjalla t.d. um tilurð sögunnar um haug Egils í Tjaldanesi, hefðu þeir ekki fyrir nokkrum árum asnast til að grafa í náttúrumyndun, þar sem ekkert fannst nema ísaldaruðningur. Hvers kyns "haugurinn" í Tjaldanesi er, kom einnig fram við fornleifaskráningu Þjóðminjasafnsins á svæðinu árið 1980. Árið 1817 könnuðust lærðir menn ekkert við þennan haug, þegar Commissionen for Oldsagers Opbevaring var að safna upplýsingum um fornleifar, fastar sem lausar, á Íslandi. Haugurinn er því rómantískt hugarfóstur frá 19. eða 20. öld, eins og svo margt annað í tengslum við The Mosfell Archaeological Project. Verkefnið teygir vissulega rómantíkina í fræðimennsku fram á 21. öld.

Hamingjusamir, heiðarlegir en séðir í viðskiptum

 

Ætli þessi ungi Guatamala-búi fái einhvern tíma íslenskt ríkisfang?

Lucia Celesta Molina Sierra, lögfræðinemi og líklega "Maya-prinsessa" frá Guatemala, er nú í góðum málum. Lula er orðinn Íslendingur og það hlýtur samkvæmt alþjóðlegum rannsóknum að auka bjartsýni og ánægju konunnar. Svo ekki sé talað um væntanlega námsdvöl á Bretlandseyjum með syni íslensks ráðherra. Lucia getur auðvitað ekkert gert að því hve hamingjusöm við erum á Íslandi og hve góðir og glaðir sumir alþingismenn eru í 360. hvert skipti sem þeir veita ríkisborgararétt í Paradíslandi. Til hamingju Lucia, þú ert nú á meðal hinnu útvöldu! Guatemala hefur einn færri munn að metta.

Hvað eru allir að tala um spillingu í sambandi við ríkisfangsveitinguna? Nýlegar rannsóknir sýna nefnilega á afgerandi hátt, að á Íslandi og í Finnlandi er minnst spilling á byggðu bóli.

Nú þegar er orðið svo auðvelt að verða Íslendingur, leyfi ég mér að minna á vanda þeirra flóttamanna af gyðingaættum sem komu til Íslands á 4. áratug síðustu aldar. Sumum þeirra var tafarlaust vísað úr landi eða frá. Enginn þeirra var heldur á föstu með syni íslensks ráðherra.Tímarnir eru breyttir. Jú, þegar gyðingarnir komu voru ýmsir hræddir um sinn hag á Íslandi. Hin útspekúleraða kauphéðnaþjóð mátti ekki festa rætur í landinu hreina og menga kynstofninn.

Sendifulltrúi Þriðja Ríkisins, Werner Gerlach, stytti sér stundir í þýska sendiráðinu við Túngötu með því að rannsaka hætturnar sem íslenska "stofninum" stafaði af útlendingum. Honum leist svo sem aðeins í meðallagi á mannavalið í landinu. Það gekk fram af honum þegar ungur, íslenskur samferðarmaður hans um landið sagðist aðspurður vera tilbúinn að kvænast gyðingastúlku. En lokadómurinn í úttekt Gerlachs á Íslendingum hljóðaði svo: "Útsjónasemi í viðskiptum og siðferði: Gyðingar geta ekki náð hér fótfestu. Íslendingar eru svo miklu séðari."

Hamingjusamir og séðir í viðskiptum. Er ekki eitthvað til í því?  

Lucia, þú skalt vera ævinlega velkomin sem borgari í Paradís á jörð. Mér er nefnilega alveg sama þótt einhverjir hafi hjálpað þér til að verða (Parad)Íslendingur. Hver sagði að það væri ekki spilling í Paradís? Lofaðu mér þó einu. Ekki að búa til heimasíðu eins og þá sem Bobbi Fischer er með. Það er alveg óðarfi að brjóta lögin á Íslandi, þó svo að maður hafi fengið sérstaka fyrirgreiðslu í landi hamingjuseminnar. Það gera menn auðvitað heldur ekki venjulega. En í Paradís er allt hægt.

Jihadmamma

Forsíða Nyhedsavisens í dag kemst á blöð sögunnar. Þar er flennistór mynd af konu, íslamskrar trúar, sem er vel pökkuð inn eftir reglum sem þó líkast til er hvergi að finna í hinni helgu bók Kóraninum. Þetta er orðin nokkuð algeng tíska hér í vissum hverfum Kaupmannahafnar og greinilega líka í Óðinsvéum og Árósi. Tíska þessi hefur verið að ryðja sér til rúms um heim allan síðan 11.9. 2001.

Nyhedsavisen leyfir sér að spyrja lesendur sína: Viljið þið láta þessa konu passa barnið ykkar?

Blaðið greinir nánar frá svona kappklæddum konum í miðju blaðinu, þar sem blaðakonan Leny Malacinski, þýskættuð ef ég tek ekki feil, skrifar um 42 ára danska konu, S. Andersen, sem gerst hefur svona gríðarlegur múslimur, að hún var rekin úr starfi sem dagmamma, bara vegna þess að hún ber niqab, sem hylur allt nema bláu augun hennar.

Það fyndna er, að þeir múslimir, sem eru spurður neðanmáls á bls. 10 í Nyhedsavisen í dag, skiptast í tvo hópa. Danskættaðar konur (múslimir), segja að það sé í lagi að hafa svona dagmömmu, en innflytjendurnir vilja ekki láta konu í niqab passa börnin sín.

Hvað mér finnst? Mér hálfleiðist alltaf að sjá konur afsala sér grundvallarréttindum sínum og ég held að þessi klæðnaður geti ekki verið mjög heilsusamlegur.

Á dagheimli sonar míns var á tímabili fóstrunemi, palestínsk stúlka, með slæðu mjög þétta og svarta. Hún kallaði alltaf son minn Rubensteg (Rúbensteik). Ég kunni bara vel við hana og var ekkert hræddur, þó svo að hún sæi son minn sem steik.

Eru gyðingar vandamál fyrir Íslendinga?

Rétt fyrir páska á síðastliðnu ári var mér boðið á ráðstefnu um gyðingahatur á Akureyri. Það var mjög góð ráðstefna, en illa sótt, þótt nokkrir hefðu komið gagngert að sunnan til að vera með. Líklega er gyðingahatur ekki sérstaklega mikið vandamál á Akureyri þessa dagana. Og ef það kraumar þarna kringum Norðurhjaraakdemíuna, þá var allt svo gaddfreðið í höfuðstað Norðurlands í fyrra, að allar slíkar kenndir voru undir feldi eða bara inni í tölvum manna.

Fyrir utan stutt erindi um sögu gyðinga á Íslandi á 20. öld, dreifði ég dæmum um svæsin ummæli, sem ég hafði tínt saman. Ég hafði eina kvöldstund, áður en ég hélt til Akureyrar, safnað saman ýmsu, sem ég hafði fundið á veraldarvefnum og sem varðaði skoðanir landsmanna minna á gyðingum. Kannski eru menn bara gyðingahatarar á vefnum?

Síðast í dag rakst ég á eftirfarandi bút, sem er ritaður af menntskælingi sem var gefið skrifborð í lok síðasta árs, sem mér skylst að gyðingar hafi pissað á. Kannski er þetta ekki antísemítismi heldur slangur eða unggæðisrugl, og höfundurinn verður stílfræðilega að teljast til þeirra sem við latínunemar kölluðum exkremista í MH í gamla daga. Þetta á gjarnan við um menn kringum tvítugt, sem blanda úrgangi í allt.  Doddi litli skrifaði við nýja skrifborðið sitt: 

"Ég fékk skrifborð í dag. Sérleg Júðsk sendinefnd kastaði vígðu vatni sínu yfir það, svo andagift allra snillinga þessa glæsta kynstofns mætti leka úr þvagleifum þeirra gegnum húð mína til heilans, er ég sit við skriftir. Vegginn krýnir að sjálfsögðu mynd af Alla Einsteins, enda er hann uppáhaldsgyðingurinn minn. Gyðingar virðast skara fram úr á öllum sviðum, og ekki er laust við það að maður öfundi þá nett af snilli þeirra. En þannig er það, og fáum Íslendingum er fært að plægja annað en hið norræna moldarflag sem grimmúð heimsins hefur skenkt þeim."

Já mikið er nú oft erfitt að vera Íslendingur.

 

Eistnesk stjórnvöld gera mistök

 

Nú er hún farin styttan af Rauðliðanum í Tallinn. Hvað með öll minnismerkin um nasistana í þessa góða landi? 

Vandamál Eistlendinga með fortíðina leysast ekki við að fjarlægja minnismerki um fallna hermenn Rauða Hersins við Tonismagi Torg í Tallinn.

Einn maður er nú fallinn í valinn og 44 menn særðir eftir að eistnesk yfirvöld gengu í skrokk á Rússum, búsettum í Eistlandi, sem mótmæltu (þó nokkuð dólgslega) niðurrifi minnismerkis um hermenn Rauða Hersins í höfuðborginni Tallin. Minnismerkið, sem er hermaður úr bronsi, var reist í minningu þeirra hermenna Rauða Hersins sem féllu í baráttunni við nasismann. Í Eistlandi búa 1,3 milljónir manna. 300.000 þeirra eru Rússar. Mörgum þeirra þykir vænt um þetta minnismerki og það er ekkert óeðlilegt við það. Hins vegar hefur eitt helsta baráttumál Þjóðernishægriflokks Eistlands, sem heitir Pro Patria, lengi verið niðurrif Rauðliðans. Nýnasistar hafa oft ráðist á minnismerkið.

Eistlendingar líða það hins vegar, að víðs vegar um land þeirra standi minnismerki um fallna SS-liða. Eistnesk yfirvöld hafa oft verið beðin um að fjarlæga ýmis nasistaminnismerki. Samtök gyðinga hafa gert það og fjöldi einstaklinga hefur haft samband við stjórnvöld út af þeim minnismerkjum. Stjórnvöld í Eistlandi svara venjulega ekki slíkum erindum. Eistlendingar hafa enn ekki fjarlægt minnismerki um nasista og nasistar og nýnasistar fara gjarnan í pílagrímsferðir til staða, þar sem slík meinnismerki er að finna. Þettur er ljótur blettur á þessu nýja NATO-ríki.

Eistlendingar verða að horfast í augu við veruleikann. Ef ekki, ættu þeir kannski að íhuga að reisa Evaldi Mikson styttu, þar sem rauðliðinn var. Mikson, eða Eðvald Hinriksson eins og hann hét á Íslandi, var einn af þeim Eistum sem börðust heiftarlega gegn Rússum, en fyrst og fremst gegn gyðingum. Hann var stríðsglæpamaður (samkvæmt niðurstöðum alþjóðlegar nefndar), en mér skilst einnig að hann sé líka dálítil þjóðhetja meðal ákveðins hóps í Eistlandi. Jú, setjum bara Mikson á stall í Tallinn í stað Rauðliðans og hugsanlega vilja einhverjir Íslendingar vera viðriðnir það prójekt?

Toomas Ilves, forseti Eistlands, hefur kallað þá sem mótmæltu fjarlægingu Rauðliðans, glæpamenn. Undir minnismerkinu af Rauðliðanum voru einnig jarðneskar leifar rússneskra hermanna. Þær hafa sömuleiðis verið fjarlægðar. Ekki er vitað hvar þær eru niður komnar né minnismerkið.

Hér heiðrar George W. Bush minnismerkið og virðist líka það vel.

Tískan á þingi: Skuplur, hattar eða hárkollur?

Asmaa Abdol-Hamid langar í Folketinget 

Útlendingahatarar í Danska Þjóðarflokknum hafa nú líkt slæðum og andlitsblæjum múslimakvenna við hakakross nasista. Hugmyndaflugið virðist líka mikið í þessum öfgahópi. Hvað ætli nasistar hafi minnt Dani á árið 1945? Kannski hina rómuðu samvinnupólitík og góð sölu á dönskum afurðum í stríðinu.

Kona nokkur, Asmaa Abdol-Hamid, sem fer í taugarnar á danska þjóðarflokknum þar sem hún er kappklædd á höfði, langar mjög á þing í Danmörku. Hún hefur reyndar ekki afrekað neitt sérstakt til þess, annað en að koma fram með klútinn sinn vafinn um hausinn í spjallþáttaröð í danska sjónvarpinu, þar sem framkoma hennar var afar leiðigjörn. Nú vill hún á þing fyrir Enhedslisten (Einingarlistann), sem er samansull af fólki úr ýmsum framliðnum flokkum á öfgavæng vinstrimennskunnar í Danmörku. Kommar í Danmörku vilja greinilega nota klúta, slæður og skuplur í kosningaslaginn. Þetta hefur farið farið fyrir brjóstið á einum flokkmanni í Enhedslisten. Hann heitir Benito Scocozza, og er hann sagnfræðingur og gamalreyndur jálkur á vinstrivængnum og jafnvel meiri marxisti en Marx sjálfur.

Í gær, 22. apríl, birti dagblaðið Politiken stutt bréf, þar sem Scocozza skrifar, að það geti verið að Danski Þjóðarflokkurinn ætli sér að hefja trúarbragðastríð ef Asmaa Abdol-Hamid verði kosin á þing með vafninginn um hausinn. En gamli komminn undrast hins vegar mjög "að Einingarlistanum geti dottið í hug að bjóða fram trúaðan flokksmann, sama hvaða trúabrögð hann aðhyllist. Það ætti að vera hlutverk sósíalísks flokks að hindra hina umfangsmiklu trúarhyggju sem gripið hafi um sig á síðustu árum".

Já, kannski hefur Scocozza rétt fyrir sér. Ópíum fólksins og allt það. En er tíma prestaveldisins ekki lokið í Evrópu?

Gætuð þið góðir landsmenn unað því ef kona með slæðu, sem fylgjandi væri sharía-löggjöf fyrir utan lög landsins okkar, yrði kosin til Alþingis? Væri hulinshettan hennar mannréttindi? Mér skilst að höfuðbúnaður múslimakvenna, í hvaða formi sem hann er, sé upphaflega ekki einu sinni trúarlegt tákn, heldur uppfinning karlrassgata sem lagt hafa eign sína á gjörvallt kvenkynið.

Mér sýnist að margir á Íslandi eigi bágt með að sætta sig við menn sem vilja á Alþingi og sem tala vart annað en sloraíslensku. Aðrir mega ekki ganga bindislausir meðan aðrir virðast fæddir með slíka hengingaról um hálsinn. Er þar um að ræða tísku eða fordóma?

Mér er svo sem alveg sama hvað konur og karlar hafa á hausnum, ef eitthvað bitatstætt er inni í honum. Hef heldur ekkert á móti stjórnmálamönnum með hárkollur, ef þeir afneita ekki "hairpísinu". En öðru máli gegnir um konur og karla, sem vilja setja mér skorður í nafni trúarbragða. Það á ekki samleið með lýðræðinu.

Ég verð að viðurkenna, að sjálfur geng ég mikið með amerískan eightpiece eða írskan newsboy. Hattarnir mínir eru eins konar trúarleg tákn. Ég trúi því nefnilega að enginn, jafnvel ekki Herran, sjái skallann minn þegar ég er með húfuna á hausnum. Eru hattarnir mínir ástæða þess að ég er ekki enn kominn á þing, eða er það vísitalan undir hattinum? Á ég að fá mér hárkollu eða kannski slæðu og sjá hvað setur?

Asmaa hin þingelska er líka miklu myndarlegri undir hvítu klæði en ég:

Amen í þetta sinn.

Blogg í stað Moggans

"Sigga, ert þú búin að lesa bloggið hans Vilhjálms í dag?. Þetta er stórhættulegur maður"

Brunarústaþankar

Einu sinni langaði mig að verða arkitekt. Ég hef enn gaman af því að hafa gaman af arkitetúr og sérstaklega af arkitektum. Í Danmörku þekki ég fólk, sem sagt hefur við mig, að "ef byltingin kemur tek ég arkitektana sem hafa byggt flötu húsin í Danmörku og neyði þá til að búa í þeim.". Ég legg þá til að það sé ódýrara að skjóta þá. Arkitektar hafa mikið vont á samviskunni. Sumur arkitektúr gerir menn þunglynda. Ég ólst hins vegar upp í húsi í Hvassaleiti í Reykjavík, sem gerði fólk bjartsýnt, ef það var það ekki fyrir. Sjávarútvegsmálaráðherrann býr í sams konar húsi nú. Hallgrímskirkjan gerir mig hræddan. Heilsuverndarstöðin minnir mig á blóð og vessa. Seðlabankahúsið minnir mig á Sænska frystihúsið, sem var miklu fallegra hús en bankinn.

Margur ljótur arkítektúr er til á Íslandi. Þegar ég bjó þar þótti mér það ekki. Ljótleiki venst. En margt er þó fallegt á milli ljótu húsanna. Hús, sem ljót eru að utan, geta vel verið falleg að innan, en þau eru vandfundin líkt of hvítir hrafnar.

Nú eru nýlega brunnin hús sem eitt sinn voru falleg. Í fjölda ára hefur þeim verið opinberlega nauðgað af búllu- og sjoppuverktökum. Grátlegt hvernig fór. En við hverju var að búast?

Er þetta hér fyrir neðan ekki eitthvað sem hægt væri að byggja á rústunum? Hægt væri að hafa álversksmiðju á tveimur efstu hæðunum - og meðan á gott er minnst - sendiráð Palestínumanna á Íslandi á fjórðu hæð.

Frönsku áhrifin í íslenskri byggingarlist

Ég leyfi mér að minna á færslur mínar um eitt af verkum Guðjóns Samúelssonar.

http://www.postdoc.blog.is/blog/postdoc/entry/169278/

og

http://www.postdoc.blog.is/blog/postdoc/entry/170980/

Léleg pápíska

Páfagarður neitar að taka þátt í minningardeginum um helför gyðinga í Helfararsafninu (Yad Vashem) í Jerúsalem á morgun, á Yom Hashoah, minningardegi gyðinga um Helförina. Sendiherra Vatíkansins, erkibiskupinn Antonio Franco, ætlar að sniðganga sýninguna í safninu, þar sem þar er að finna mynd af Píusi XII. páfa, og greinargerð um það sem hann aðhafðist í stríðinu, eða réttara sagt það sem hann ekki aðhafðist til að reyna að bjarga meðbræðrum sínum. Franco neitar að vera viðstaddur ef myndin verður ekki fjarlægð.

Það verður að segja það eitt skipti fyrir öll: Kaþólikar verða að læra af sögunni eins og aðrir. Það er ekki hægt að fá fyrirgefningu syndanna í litlum kústaskáp í kirkunni fyrir meðferð kirkjunnar á gyðingum. Páfar eins og Píus XII. eru ekki, og verða aldrei, dýrðlingar. Píus XII. var raggeit. Mikill fjöldi kaþólskra presta, biskupa og erkibiskupa höfðu náin samskipti við nasista. Hann átalaði það ekki. Píus hefði getað leikið lykilhlutverk til þess að bjarga ættmennum Jesús. Það gerði hann ekki. Kaþólska kirkjan gæti hafa leikið lykilhlutverk við að koma morðingjunum fyrir dómsstóla. Kirkjan var hins vegar öflugust í að skaffa þeim farmiða til Suður-Ameríku og á aðra felustaði.

Vatíkanið verður tafalaust að opna skjalasöfn sín varðandi 2. Heimsstyrjöld. Vatíkanið verður að opna skjalsöfn með upplýsingum um gyðinga, sem páfagarður ofsótti gegnum árhundruðin. Það er í raun óskiljanlegt að þetta þurfi að segja heilagri stofnun suður í Róm á öndverðri 21. öld.  En hún er greinilega uppteknari af því að segja fólki í Afríku að nota ekki smokka.

Það er líklega margt ljótt að finna í skjalabúnkum Páfagarðs. En er ekki kominn tími til þess að kaþólska kirkjan komi út úr skriftarstólnum og viðurkenni syndir sínar og geri það sama sem hún skipar litla manninn að gera?