Margumtalaðar dagbækur

 

 

Hin mikla umræða um dagbækur Matthíasar varð til þess að ég settist niður og las nokkrar síður.

Ekki get ég fallist á að þetta séu góðar heimildir um sögu Íslands á seinni tímum eins og sumir menn telja. Þetta er fyrst og fremst túlkun Matthíasar á atburðum líðandi stundar, sem snúa að honum og nánasta hópi einhverra karlpunga sem hann hefur umgengist. Svo er þetta heimild um innræti og persónugerðs pólitísks skálds í dvergríki. Kannski líka góð heimild um að æðstu yfirmenn okkar hafi ekki alltaf verið neinir þokkapiltar, og að þeir hafi oft lagst mjög lágt þegar þeir voru til dæmis að velta fyrir sér sjúkrareikningum fyrrverandi forsetafrúar. En sýnir það ekki líka að þeir eru mannlegir eins og skáldin og við hin hinir dauðlegu borgarar og þorparar?

Guðmundur Magnússon  telur að Matthías ætti að hafa beðið menn að lesa sumt af þessu yfir, áður en það var birt. Yfirlestur á gögnum frægra manna, áður en þau er sett á skjalasöfn eða opinberuð, eru stundum nauðsynleg fjölskyldunnar vegna, en einnig vegna þeirra skítverka sem þeir kynnu að hafa framkvæmt og sem fjölskyldan og stjórnmálaflokkurinn vilja ekki að séu á vitorði allra. Ætli slík "ritskoðun" hafi nokkru sinn átt sér stað á Íslandi? Í ekta lýðræðisþjóðfélagi ætti það auðvitað ekki að vera nauðsynlegt.

Nú var Matthías bara ritstjóri, svo hann hefur svo sem fullan rétt á því að setja sjálfan sig á útopnuna með þessum hætti í ellinni. Mín heimildagagnrýni segir mér hins vegar, að dagbókabrot Matthíasar hafi verið vel lesin yfir, og stundum læðist að mér sá grunur, án þess að ég geti sannað eitt eða neitt að skáldskapargáfa Matthíasar hafi stundum borið hann ofurliði þegar hann sat og skrifaði dagbókina. En þetta er bara getgáta. Þegar ekki verið að velta sér upp úr stjórnmálum er oft gaman að lesa dagbókina t.d. kaflann sem ber yfirskriftina Í lok Október - Eftirmáli (1998).

Ég hef sjálfur unnið við útgáfu dagbóka, flóttamanna og diplómata. Ég verð að segja, að þörf manna á birtingu dagbókabrota í lifanda lífi, geti bent til þess að ekki sé allt með felldu. En ekki segi ég að svo sé í tilfelli Matthíasar, enda er Matthías heiðvirður maður og ég þekki hann ekki af neinu misjöfnu. Þekki hann reyndar bara ekki neitt og ætti kannski ekki að vera að blanda mér í hans útgáfumál. Annar rithöfundur, Guðbergur Bergsson, hefur þetta að segja um menn sem opinbera sig á bloggum og væntanlega líka í dagbókum á Netinu: Blogg er viss tegund af blaðri, viss belgingur, sjálfshyggja á afar lágum nótum. Það er útbreiðsla eldhússins sem ríður hvarvetna húsum í skvaldurmenningu samtímans, kerlingaskvaldur í skólagengnum búningi "földu svuntunnar".

Mikið væri gaman að sjá origínalinn af þessum strjálu og oft á tíðum gloppóttu dagbókafærslum hans Matthíasar Johannessens. Voru þetta dagbækur eins og þessi að ofan, stílabækur, minnisbækur frá Shell, eða laus blöð á borðinu sem heftuð voru saman við tækifæri? Bíð ég svo eftir því að fá svör við því unz Matthías er búinn að setja þær á pdf skrár í náinni framtíð, svo þjóðin geti líka skoðað rithandasýni hans í allri skvaldurmenningunni.

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 21.8.2008 kl. 16:24]

Það er augljóst að lesa hefur þurft yfir þegar dagbækurnar voru settar á netið. Ég gæti trúað að þá hafi ýmislegt verið ritskoðað.  Ég held líka að Matthías hafi alltaf ætlað sér að birta dagbækurnar síðar, sem "bókmenntir" og þær séu því í rauninni ekki einkalegar dagbækur.

[Kristján Sveinsson (IP-tala skráð) 21.8.2008 kl. 23:43]

Veistu hvað, gamli minn. Ég hef heyrt að Matthías sé löngu dauður og grafinn. Hann hafi fallið með sæmd úr kommakrampa undir lok kalda stríðsins en því hafi verið haldið leyndu af miskunnsemi við þrjá fjörgamla menn hér í bæ sem eru einu eftirlifandi unnendur Morgunblaðsskáldskapar í landinu og forfeður fjölmargra ættbókarfærðra flokksgæðinga. Dagbækurnar séu því falsaðar, líklega gerðar af Arnarhólsmóra, kunnum galgenvogel og  ærsladraug sem þekktur er að talnasukki og samlagningarbrellum í sjúkrahúsreikningum. Þú manst nú hvernig fór með heillakarlinn hann Trevor-Roper og skræður Hjalta sálaða hérna um árið. Svo við skulum vera varir um okkur.

Það sagði mér þetta valinkunnur stjórnmálamaður sem ég borðaði með plokkfisk á matstofunni Slúddunni um daginn. Hann var staðráðinn í að bjóða sig fram og taldi sig eiga mikið fylgi víst. Þar til ég minnti hann á að hann væri í Framsóknarflokknum.

[Anna Karlsdóttir, 23.8.2008 kl. 00:55]

Ég dáist að hugkvæmni þinni í myndskreytingum á bloggsíðunum þínum Vilhjálmur. Þær eru ávallt góðar, myndirnar sem þú velur.

Hvað varðar dagbókarbrot hef ég enga skoðun og finnst eitthvað óáhugavert hvernig fjölmiðlar hafa verið að draga út einhverjar blammeringar bræðra í stjórnmálum frá því sautjánhundruð og súrkál. Svoleiðis ofanaf flettingar fölna auðvitað í samanburðinum  við samskiptahæfni borgarfulltrúa nú á dögum, sem eru líka eitthvað ótrúlega óáhugaverð samkoma. Ég var svo heppin að fá aldrei verulegan skólaleiða en skynja að ég er að fá einhvern illþyrmilegan stjórnmálaleiða þessa dagana.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 28.8.2008 kl. 18:45]

Þakka ykkur fyrir gott fólk. Anna pottur og panna, ég er sammála þér um stjórnmálin. Það eru fáar skemmtilegar myndir sem geta lýst þeim.

Kristján Pax Sveinsson, meðhöfundur minn að bókinni Rómanska Ameríka, sem gefin var út í MH á þeim árum að okkur dreymdi um að get tekið þátt í einhverri blóðugri byltingu. Hvar er matstofan Slúddan, með leyfi? Eigum við ekki heldur að fara að ganga frá dagbókinni okkar? Við sjáumst þegar þú kemur til Kaupmannahafnar með þinn betri helming.

Sigurður, mér þykir þetta eitt af því besta sem Matthías hefur sent frá sér, fiction or non-fiction.