Léleg bók

 

Skáldsaga Írans John Boynes, Strákurinn í röndóttu náttfötunum, er komin út á íslensku.

Ég las nýlega bókina á dönsku og þótti lítið til hennar koma.

Bókin er að mínu mati illa rannsökuð unglingabók. Söguþráðurinn er þunnur og ef Boyne hefði rannsakað málin, vissi hann að flest 9 ára börn í Auschwitz voru send í gasklefana við komuna þangað. Smávægileg rannsókn hefði fullvissað hann um að börn böðlanna voru hvergi nærri búðunum. Sjálfur hef ég skrifað sannsögulega bók um örlög gyðinga sem Danir sendu í klær nasista. Margir þeirra enduðu ævina í Auschwitz, þar á meðal þrjú börn. Mér er því kunnugt um flestar villurnar og ruglið sem er að finna í bók John Boynes. Ef 9 ára drengur (Bruno), sonur ímyndaðs yfirmanns í Hitler-apparatinu sem vann við útrýmingar, hefur ekki vitað hvað um var vera, svo hlýtur hann að hafa verið illa gefinn aríi. Boyne bókin lætur Bruno hitta jafnaldra sinn, gyðinginn Shmuel, handan við girðinguna. Það afar ólíkleg atburðarrás.  Girðingar voru ekki einfaldar í Auschwitz og voru þær oftast tengdar við háspennu.

Til að bæta gráu ofan á svart hefur bókaútgáfan Veröld sett mynd af fanga í "röndóttum náttfötum" á kápu bókarinnar. Fanginn er hins vegar ekki gyðingur, heldur pólskur drengur, einn af mörgum pólskum börnum sem rænt var af Þjóðverjum. Hönnuður og útgefandi bókarinnar hefðu getað gert betur. Til eru myndir af gyðingabörnum.

Hér er hægt að horfa á íslenskan bókmenntagagnrýnanda blaðra um bókina. Hún hefur greinilega  ekki komið til Auschwitz. Hún talar um auðnina þar. Auschwitz liggur í blómlegri sveit í Póllandi. Gagnrýnandinn hefur á hinu háa Alþingi flutt ræðu, þar sem hún sagði m.a. þetta: "Allt síðan þá, frá fyrri hluta 20. aldar, hefur innflutningur gyðinga til Palestínu aukist og til ársins 1947 þegar Bretar afsöluðu sér formlega allri ábyrgð á Palestínu og í kjölfar þess var ákveðið af Sameinuðu þjóðunum að skipta landinu í tvennt, í Palestínu og Ísrael, og Jerúsalem yrði undir alþjóðlegri stjórn."  Útrýmingar á gyðingum i Evrópu frá 1940-1945 fækkaði vissulega mjög þeim gyðingum sem flutt gátu til Palestínu. Gleður það eða syrgir það gangrýnandann Katrínu Jakobsdóttur sem gjarnan líkir saman kjörum gyðinga í Evrópu í Síðara stríði og ástandi Palestínuþjóðarinnar í dag? Gaman væri að fá svar frá henni. Hvar voru vopn gyðinganna? Hvar voru eldflaugarnar?

 

 

Ferðataska Petr Eislers. Hann átti ekki afturkvæmt frá Auschwitz

Ég mæli með því að fólk lesi frekar frásagnir þeirra sem lifðu Helförina af og jafnframt sagnfræðirit um það fólk sem myrt var af nasistum, í stað þess að lesa rugl eftir einhvern írskan hugórasmið, sem gert hefur örlög fólks, sem Írar neituðu að hjálpa á 4. áratug síðustu aldar, að féþúfu. Kannski skrifar hann næst um hvernig Írar lokuðu landi sínu fyrir flóttamönnum á 4. áratug síðustu aldar. Kannski hefði einhver Shmuel geta orðið Íri á þeim árum?  Nei því miður, Írland hleypti færri gyðingum inn en flestar aðrar þjóðir í Evrópu. Nú keppast þeir, eins og Mörlandinn, við að rægja Ísraelsríki.

 

Þýskar (og ef til vill skandínavískar) nasistamellur, svo kallaðar SS Helferinnen, í Solahütte nærri Auschwitz sumarið 1944. Þarna voru þær nýbúnar að borða bláberin sín og sýna tómar skálar sínar því til sönnunar. Það voru engir Þjóðverjar í Auschwitz sem ekki vissu hvað þar fór fram. Þeir skemmtu sér og nutu lífsins þegar þeir voru ekki að myrða gyðinga og aðra fanga í búðunum.

Athugasemdir

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 1.5.2008 kl. 12:23]

Sæll Hippókrates,

ég kallaði þessar blessuðu Hitlerpæur "nasistamellur", þótt ég viti ekki frekar en þú hvort þær hafi veri böðlum til næturgagns í Auschwitz.  Sumar þeirra voru bölvaðir fantar og börðu og misþyrmdu kvenföngum í Birkenau.

SS menn nauðguðu gyðingakonum og stúlkum í Auschwitz.

Ég les helst ekki ævisögur böðlanna. Kurt Franz sem fangar í Treblinka kölluðu "Lalka" (hinn sæta; lalke á jiddisch þýðir "snoppufríður". Bak við grímuna faldi sig hins vegar einn versti sadisti sögunnar.

Allt of margir böðlanna sluppu eftir nokkurra ára fangavist. Illmennið Franz var dæmdur eftir stríð en slapp árið 1959 og fór að starfa sem kokkur, sem var hans starfsgrein áður en hann gerðist böðull. Hann var svo dæmdur aftur 1965 og var haldið nokkuð lengi, þar til hann var settur á elliheimili. Hér finnurðu myndaseríu um sæta Kurt og myndir sem SS tók af föngum þar.

Fleiri myndir af SS Helferinnen i Auschwitz finnur þú hér.

Ef einhver hefur áhuga, er hægt að fá lánaða bók mína Medaljens Bagside, þar sem lýst er örlögum gyðinga sem Danir sendu úr landi. Þar birti ég lýsingu gyðings frá Noregi, sem sendur var með sömu lest til Auschwitz og kona og þrjú börn sem vísað var frá Danmörku í stríðinu. Lýsing þessi hafði aldrei verið birt í Noregi, þar sem hún var geymd sem leyndarmál.

Ég fór árið 2001 í mikla hringferð til helstu búðanna í Pólandi. Var næstum feigur vegna mývargs sem réðst á mig í Sobibor. En mér var  bjargað af "töframanni", lækni frá Lublin. Ég mæli með því að íslenskir skólar sendi krakka í ferð til Póllands til að kynna sér málin.  Búðirnar, eins og þær eru í dag, sýna ekki hryllinginn, en alveg nógu vel til að fá heilvita fólk til að staldra við og endurskoða ýmislegt.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 1.5.2008 kl. 15:19]

Sæll Hippókrates, ég fór í mína miklu för um dauðabúðir nasista með stofnun sem ég vann við, Dansk Center for Holocaust og Folgedrabsstudier, semþví miður er ekki lengur til með sama sniði og þá. Við vorum 9 daga á ferð. Við komu við á lestarstöðinni í Treblinka og töluðum við bændur þar í nágrenninu, sem mundu ýmislegt en vildu þó helst ekki við okkur tala. Við ferðuðumst aðeins með lest fyrsta hlutann frá Norður Póllandi til Warszawa, annars vorum við ferjuð um með rútu og höfðum aðsetur í Warszawa, Lublin og Krakow. Við fórum ekki til Lodz eða Chelmno.

Ég hef síðan verið þrisvar í Litháen og séð þá staði þar sem verstu slátranirnar áttu sér stað, og svo hef ég vitaskuld verið í Voigt og Westerbork í Hollandi og Sachsenhausen - En mér þykja svona ferðir ekki upplyftandi og mæli ekki með þeim.

Ég hef þó í hyggju að fara aftur á nokkra staði með vini mínum, pólskum gyðingi, sem flýði til Danmerkur árið 1969. Ég þarfi að komast til búðanna í Gross Rosen, þar sem aðalpersóna næstu bókar minnar var myrtur i steinnámunni þar sem nasistar brutu granítstein 1000 ára ríkisins.

Ég var ekki að mæla með skipulegum ferðum barna til Póllands, en sumir skólar, t.d. menntaskólar, gætu íhugað málið í stað þess að fara í sólarlandaferðir við útskrift.

[Ólafur Björn Ólafsson, 1.5.2008 kl. 16:00]

Þetta með að börn böðlana hafi verið fjarri föngunum, þá set ég spurningarmerki við þá lýsingu.

Í bókinni "KL Auschwitz Seen by the SS" kemur fram að börn fyrsta fangabúðastjórans Rudolf Höss voru mikið að leika sér í þessu umhverfi.

Til dæmis er hægt að benda á þá staðreind að þau voru búin að sauma á fatnað sinn fangamerki þau sem notuð voru til að aðgreina t.d. pólitíska og aðra og svo framvegis. Með þessi merki á sér hlupu þau um svæðið þar til Pabbi þeirra greip þau.

Til að menn átti sig á fangamerkjunum þá eru þau hér http://www.uniforminsignia.net/index.php?p=show&id=100&sid=379

Svona til að bæta við þá var Rudolf Höss Framseldur til Póllands eftir stríð, dæmdur og hengdur fyrir stríðsglæpi og glæpi gegn mankyninu. Aftakan fór fram í Auscwitz 16 Apríl 1947.

Þetta með skoðunarferðir í þessar búðir þá er lítið hægt að sjá nema í Majdanek sem ef þær hefðu fengið að þróast og stækka þá hefði Auscwitz verið smámunir.

Sem betur fer kláraðist stríðið áður en af því varð.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 1.5.2008 kl. 17:34]

Sæll Ólafur B. Ólafsson, Höss var einn til frásagnar um börn sín sem bjuggu í nágrenni búðanna. Hann ritaðir æviminningar sínar áður en hann var tekinn af lífi og lýsti því þar hvað hann hafði verið góður maður og hvað umhverfið allt hafið verið heilnæmt, líka fyrir börnin hans.

Varnarræða manns sem átti að hengja og sem hafði það fyrir sið að kasta börnum lifandi í ofna, vona ég ekki að þú takir fram yfir rannsóknir sagnfræðinga.

Hvar ætli börnin hans Höss séu í dag. Mikið fjári held ég að þau hafi verið sköðuð á sálinni.

[Ólafur Björn Ólafsson, 1.5.2008 kl. 23:27]

Reyndar ef ýmsar heimildir eru skoðaðar þá fara að renna á mann tvær grímur um heilbrigði mansins.

Það var eins og ekkert hefði verið sjálfsagðara en að sálga öllu þessu fólki.

Þegar ég var að lesa söguna sem hann ritaði sjálfur, bara sem dæmi þá lýsti hann flestu eins og fræðimaður les yfir nemanda.

Þetta fanst mér á köflum frekar óhugnarlegt.

Eitthvað var líka minst á fjölda fólks sem fór í ofnana en hann hafði fyrirvara á þar sem hann hafði ekki fyrir því sjálfur að telja.

Miðað við lýsingar mansins í sögunni þá var eins og hann vildi koma þessu frá sér, ekki til að friða sálina heldur eins og skilaboð hvernig fara á að.

Frekar og vægt til orða tekið þá var þetta óhugnarleg lýsing.