Ferð án endurkomu

 

Teplice Sanov heitir unaðslega fallegur bær í Bæheimi á Tékklandi, norðaustur af Prag. Þýskir íbúar bæjarins kölluðu hann Teplitz Schönau. Fólk sem býr í bænum er heppið. Margir þeirra, Súdeta-Þjóðverjarnir, fögnuðu Hitler innilega árið 1938. Um leið og þeir hylltu hinn nýja herra, flæmdu þeir í burtu gyðingana í bænum, brenndu samkunduhús þeirra (sem sést hér á myndinni fyrir ofan) þann 15. mars 1938. Nokkrum dögum síðar voru rústirnar fjarlægðar. Um það bil 7000 gyðingar neyddust til að yfirgefa Teplice, en 10. hver maður í bænum var gyðingur.  Þeir skildu eftir sig 511 hús og 526 íbúðir. Þjóðverjarnir gátu keypt íbúðir á hagstæðu verði og flestar verslanir í bænum yfirtóku þjóðverjarnir á "hagstæðum kjörum".

Elstu heimildir greina frá gyðingum í Teplitz árið 1414, en örugglega hafa þeir búið þar fyrr. Frá og með 16. öld var söfnuður gyðinga í bænum einn sá stærsti og mikilvægasti í Bæheimi. Allt sem þeim tilheyrði var eyðilagt af Þjóðverjum sem fögnuðu Hitler og co. Fjöldi gyðinga frá Teplitz var myrtur í Helförinni og glæsilegri sögu þeirra í bænum var lokið.

Ætli Sigrid, sem fæddist í Teplitz árið 1935, muni eftir því þegar rýmkaði um fyrir Þjóðverjum í bænum hennar? Eða þegar stóra, fallega samkunduhúsið var brennt til kaldra kola, og þegar kommúnistar eyðilögðu hitt bænahúsið eftir stríð? Það gerðist ýmislegt í Teplitz á síðustu öld.

Sigrid frá Teplitz óx úr grasi og hélt nýlega myndlistasýningu á galleríi Start  í Reykjavík, sem nú er lokið og sem hún kallaði Ferð án endurkomu.

Þar fjallaði hún ekki um íbúana í fæðingabæ sínum í Bæheimi, sem ekki áttu afturkvæmt, heldur sýndi hún verk sem sýna nöfn staða í Ísrael, sem rituð eru með ruddalegum og blóðugum bókstöfum. Þetta var afrakstur ferðar sem Sigrid fór í til Palestínu árið 2003.

  Formaður vinafélagsins Ísland Palestína á sýningunni.

 

Ég er í listahorninu í kvöld og skóp þetta verk í anda Sigridar Valtingojer. Ég kalla það Teplitz, eine schöne Stadt.

Athugasemdir

[Greta Björg Úlfsdóttir, 9.2.2008 kl. 12:29]

Góð færsla hjá þér, Vilhjálmur.

Já, þetta er kaldhæðnislegt. Með réttu hefði verkið þitt átt heima þarna einhvers staðar með hinum verkunum. Það er ótrúlegt hvað atburðir gleymast fljótt. Líklega hefur Sigríður litla ekki verið minnt á þessa atburði fortíðar, heldur fengið að eiga hamingjusama æsku á Íslandi.

Æsku eins og öll börn ættu að fá að eiga, bæði hér, í Bæheimi, Ísrael og Palestínu. 

[Greta Björg Úlfsdóttir, 9.2.2008 kl. 13:29]

...og á Filippseyjum...

[Greta Björg Úlfsdóttir, 9.2.2008 kl. 23:54]

Gifturík æska á þó ekki að koma í veg fyrir að fólk kynni sér og minnist örlaga forfeðra sinna, og minnist þeirra engu síður en örlaga fórnarlamba blindrar valdabaráttu og sálarlausrar illsku í nútímanum.