Ferðasögur fyrirmenna

Heyrt hef ég, að verið sé að skrifa sögu konungsheimsóknanna á Íslandi. Það er afar merkileg saga og verður gaman að sjá hvernig það verk verður leyst.

Saga íslenskra ráherra- og forsetaferða gæti einnig orðið hin skemmtilegasta lesning. Eitt sinn fóru íslenskir forsetar ekki eins víða og ferðalangarnir Vigdís og Ólafur Ragnar hafa gert. Flugferðir voru dýrar og forseti eins og Eldjárn var aldrei eins mikið partýljón og eftirmenn hans. Þegar Bjarni Benediktsson var utanríkisráðherra komst hann oft aðeins í opinberar utanlandsferðir vegna þess að velunnari Íslendinga, C.A.C. Brun ráðuneytisstjóri í Danska utanríkisráðuneytinu, sá til þess að hann gleymdist ekki. Þetta gerðist til dæmis árið 1948 í janúar á ráðstefnu norrænna utanríkisráðherra. Brun reit: "Við tog imod paa Bristol. Dagen igennem ordinært nordisk Udenrigsministermøde, Island inkluderet. Bjarni Benediktsson spiller, imidlertid som sædvanlig, en aldeles ynkelig Rolle..." . C.A.C. Brun bjóst við meiru af embættismönnum unga lýðveldisins, sem hann hafði stutt manna mest í fæðingarhríðunum. En þar er saga sem nú er verið að vinna í.

Sveinn Björnsson átti í stökustu erfiðleikum með sjálfan sig þegar Kristján síðasti konungur Íslendinga (1918-47) andaðist  vorið 1947 og honum var boðið í útförina.  Sveinn hafði m.a. áhyggjur á viðhorfum Dana til sín vegna sonarins, sem var svæsinn nasisti og SS-liði í Danmörku á stríðsárunum.  Sveinn hafði því samband við gamlan vin sinn, C.A.C. Brun. Brun sagði honum að koma og sá persónulega til þess að dagblöð eins og Information héldu sig á mottunni og væru ekki með neitt skítkast á meðan Sveinn var í Danmörku.

Síðdegis þann 28. apríl 1947 ók Brun út á flugvöll með J.R. Dahl, sem var hásettur í hernum og átti að fylgja Sveini Björnssyni við hvert fótmál. Dahl þessi var hins vegar ekki eins háttsettur og generalmajorinn sem fylgja átti Hákoni Noregskonungi. Einhverjar rökræður höfðu spunnist í utanríkisráðuneyti Dana um hvort hægt væri að senda lágsettan mann eins og J.R. Dahl til móts við Svein. Brun lýsti svo því sem gerðist á flugvellinum:

"Á flugvellinum var okkur vísað inn á skrifstofu flugvallastjórans, þar sem Prins Knud var þegar mættur. Þarna var kræsilegt rækjusmurbrauðsborð með bjór og snaps, sem Prinsinn var þegar búinn að gera sig ríkulega heimakominn í. Hann hagaði sér eins og trúður. Friðrik Konungur vildi gjarnan hafa tekið á móti forsetanum, en þar sem ekki hafði verið gefinn upp nákvæmur lendingartíma um hádegi, hafði hann sent erfðaprinsinn í sínu umboði.

Mér kveið örlítið fyrir því, hvernig það myndi fara og .... Þegar prinsinn segir við mig:

„Heyrðu, hvað vill þessi forseti eiginlega hér niður?"

Ég: „Já það er eðlilegt að hann mæti"

Pr: "Núú, eftir allt sem hefur gerst!"

Ég: „Hvað er hans konunglega hátign að gefa í skyn?"

Pr: "Þér vitið alveg eins vel og ég. Hann fór bara til Íslands bara til að ræna krónunni af Pabba!"

Ég: "Ég held, að yðar konunglega hátign hafi fengið rangar upplýsingar. Sv. Bj. gerði alveg öfugt allt til að seinka málinu og setti alla sína pólitísku framtíð og politískan orðstír undir (o.s.fr.)".

Pr: "Já, en það var akkúrat það, sem Þér áttuð að segja maður! Þess vegna gaf ég boltann upp. Ég hef heyrt eitthvað um það, en aðrir segja að það sé rangt. En ég hef alltaf verið á þeirri skoðun að honum líkaði við pabba minn og vildi halda í Konungsdæmið. Segðu bróður mínum þetta, heyrið Þér, það er mjög mikilvægt, hann hefur gott að því að heyra það"!. "

Þá vitum við það.

Knútur prins (f. 27.7. 1900 - d. 14.6. 1976) var reyndar hið mesta flón, og vegna gáfnabrests var rétturinn til að erfa krúnuna eftir eldri bróður hans, Friðrik IX, tekinn af honum og gefinn Margréti Þórhildi árið 1953. Orðatiltækið "En gang til for Prins Knud" er enn notað þegar einhver "fattar" ekki hlutina nógu fljótt.

 

Þessi barnsungi matrós skemmti sér konunglega með Knúti

Hvað varðar Knút er grein Glücksborgarættarinnar út frá honum dálítið veik að líkamlegu og andlegu atgervi og var greinilega lengi hornkerling í höllum Margrétar Danadrottningar. Frænka Margrétar, Elisabeth prinsessa, dóttir Knúts, heldur nú orðið jólin ein og yfirgefin með eldabusku sinni og sagði frá því í Søndagsavisen árið 2005.

Það sem Knútur prins sagði við Brun yfir smurbrauðinu á flugvellinum í Kastrup endurspeglaði viðhorf bróður hans, Friðriks IX, sem var óþreyttur að segja C.A.C. Brun neikvæða skoðun sína á fyrsta íslenska forsetanum, en Friðrik rómaði hins vegar jafnan aðra Íslendinga.

Sveinn Björnsson kom til Kaupmannahafnar og tók þátt í útför Kristjáns X á tilheyrilegan hátt og enginn angraði hann opinberlega.

Hér eru nokkrar söguhetjurnar saman komnar á Íþróttavellinum í Reykjavík þann 18. júní 1936. Knútur prins (1), Kristján tíundi (2), C.A.C. Brun (3), Hermann Jónasson (4) og óþekk(t)ur drengur (5):

Athugasemdir

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 12.8.2007 kl. 12:07]

Það er þegar búið að skrifa ágæta bók um það. Örn Helgason árið 1992 "Kóng við viljum hafa" (Skjaldborg). Eins skrifaði prinsinn um það í "endurminningum" sínum. Ég minnist lítillega á þetta í þessari grein: http://www.jcpa.org/phas/phas-vilhjalmur-f04.htm

Friedrich Christian átti lítinn sjens, það voru svo margir smákonungar á Íslandi - og eru enn!

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 12.8.2007 kl. 14:22]

Sammála þér Þrymur. Þýskur mars á ekki við Íslendinga.

Skúli, ekki þarftu að vera sammála mér í hvert skipti. En kannski erum við að fara út fyrir efnið með því að tala um Björn heitinn júníor. Björn Sv. Björnsson var svæsinn nasisti og SS-liði og sjálfsævisaga hans sem fékk hjálp til að rita er alls ekki sannsögul. Ásgeir Guðmundsson bætti við holur og bresti í þeirri frásögn í Berlínar Blús árið 1996 (Skjaldborg gaf út).

Björn varð sem fréttaritari í SS-búningi vitni að stríðsglæpum danskra SS-manna í Júgóslavíu og hef ég heyrt lýsingar hans í stálþráðasafni danska útvarpsins. Hann tók vitanlega ekki þátt í þeim ósköpum sjálfur en lætur unga drengi lýsa dáðum sínum og þess á milli komu komment frá honum sjálfum á dönsku með mjög sterku íslenskum hreim. 

Lengi tók það að fá danska sérfræðinga að viðurkenna að Danir hefðu framið stríðsglæpi (sjá grein mína og Bent Blüdnikows  http://www.jcpa.org/phas/phas-vilhjalmsson-f06.htm), en fréttaskot SS-Untersturmführers Björns Sv. Björnssonar er einn vitnisburðurinn.

Svo eru til myndir af Sveini í búningi SS,sem vantaði tilfinnanlega í sjálfsævisögu hans sjálfs

Ég man líka eftir halta manninum. Hann spilaði á fiðlu í óperettum sem ég fór og hlustaði á með afa og ömmu sem barn. Síðan þá hef ég haft óbeit á lélegum óperettum. Síðar lágu leiðir okkar saman þegar hann kom sem fararstjóri þýskra ferðamanna að Stöng í Þjórsárdal (1986). Hann ærðist yfir því að ég vildi ekki gefa hópnum leiðsögn, en svo illa stóð á að ég var mjög upptekinn vegna yfirstandandandi ljósmyndatöku. Björn heitinn varð hinn versti og hótaði að kæra mig til Þjóðminjavarðar og taldi það hið versta mál að ég væri bara með útlendinga í vinnu. Mig minnir að ég hafi hreytt í hann að ég myndi þá segja samferðafólki hans hver hann væri og hvar hann hefði alið manninn.

Þegar það er sagt, langar mig að taka fram að ég dreg ekki í efa fjölhæfni Björns. Hann hefur örugglega verið góður faðir barna sinna og ekki ætla ég að taka það frá honum. Ég greindi bara frá því að C.A.C. Brun greiddi götu föður hans til Kaupmannahafnar árið 1947 og fór Brun gagngert og ræddi við ritstjóra tveggja blaða til að biðja þá að halda kjafti um nasistasoninn, sem Laxness skrifaði líka um. Ætli Laxness hafi hitt Björn Sv. Björnsson?

[Greta Björg Úlfsdóttir, 13.8.2007 kl. 09:17]

Þetta er nú ekki alveg rétt hjá þér með Elísabetu prinsessu og jólahaldið. Í greininni kom fram að hún hélt jól með eldabuskunni vinkonu sinni þangað til sú lést. Síðan hefur hún haldið jól með bræðrum sínum eða vinafólki, svo ekki er hún nú eins einmana og þú gefur í skyn.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 13.8.2007 kl. 10:00]

Mér finnst að Margrét Danadrottning sé alveg nógu góð að hafa frænku sína og frændur í mat á aðfangadag eða Jóladag. Hún hefur alveg nógu mikið pláss. Ég held að "betri" greinin af Glücksborgarslegtinu skammist sín fyrir afkomendur Knúts Kristjánssonar. Og það er ljótt að vera vondur við þá sem minna mega sín! En ekki er þetta fólk nú öfundsvert. Það hlýtur að vera erfitt að vera drottning og sérstaklega prinsessa, sem ekki er eins og þessar í ævintýrunum.