The Freud Watch

Á síðustu 30 árum hefur vinnumarkaðurinn í Evrópu breyst mjög. Konur fóru út á markaðinn og nú þarf tvö laun til að framfleyta venjulegri fjölskyldu. Ekki get ég skýrt út þær hagfræðilegu breytingar, en hugsanlega skýrir hún líka af hverju neyslan er meiri nú en þegar maður var barn fyrir 40 árum síðan. Jafnmargar konur og menn á vinnumarkaðnum er auðvitað mannréttindi og ég vil ekki láta skilja mig þannig að það hafi ekki verið góð þróun.

Nú er hins vegar landlæg ný bylgja eða fyrirbæri á vinnumarkaðnum. Hún hefur reyndar verið að krauma í nokkur ár, án þess að ég hafi velt þessu mikið fyrir mér. Það er hin öfgafulla ungviðisdýrkun vinnumarkaðarins.

Í Danmörku hefur það verið þannig í mörg ár, að maður gat ekki komið inn í bakarí án þess að afgreiðslustúlkurnar væru á barnsaldri, helst ljóshærðar, laglegar og ekki sérlega sleipar í reikningi. Engin tilviljun er heldur að þær voru kallaðar bagerjomfruer. Það sama gilti í ýmsum illa launuðum atvinnugreinum. Þar voru aðeins ráðnar ógiftar konur. Þetta voru einu störfin sem þeim stóð til boða á vinnumarkaðinum, áður en þær giftust smiði, lækni, tæknifræðingi eða öðrum lögnum handymönnum og eignuðust mörg börn.

Ef Freud karlinn hefði verið á lífi nú, hefði honum þótt gaman að sjá hvað var að gerast. Allar ungu konurnar sem voru að farast úr hýsteríu og penisöfund á hans tíma eru orðnar vinsælasta vinnuaflið. Því yngri, því betri. Freud hefði örugglega haft söftuga skýringu á þeim atvinnurekendum sem útiloka fólk ef það er orðið 40 ára og gagnrýnið.

"Vinnuafl sem orðið 40 ára er ekki lengur sexý" las ég eitt sinn í grein, og tók til mín. Ég er því miður ekki spengileg, ljóshærð blondína, 28 ára og nýskriðinn út úr undirstrikuðum kennslubókunum. En ég verð að bíta í það súra epli að 28 ára blondínur eiga meiri möguleika á því að fá vinnu sem fornleifafræðingar en ég í Danmörku. Doktorspróf og reynsla skipta engu máli. Hipparnir, sem fengu vinnu sem safnstjórar ár 8. áratug síðustu aldar, eru mest fyrir stelpur og ekki hafa ófáir þeirra fengið sér nýjar yngri konur úr hópi þeirra sem þeir réðu.

Hjá danska Póstinum, þar sem ég starfa enn, er líka óhugnanlega ungdómsdýrkun. Allar yfirlýsingar og bæklingar sem fjalla um jafnræði og tillitssemi á vinnustaðnum eru þverbrotnar. Post Danmark vill fyrst og fremst ungt fólk sem getur hlaupið hratt. Gamlar konur með slitgigt, eins og maður sér bera út póst í Reykjavík, yrðu ekki ráðnar hjá danska Póstinum. Vinnustaðurinn er oft eins og unglingaskóli. Launin eru líka fyrir unglinga. Ég rétt slapp inn þar sem ég skoraði 98% á gáfna- og lestrarprófi sem ég fór í.

Mig grunar einnig, að yfirmenn og fyrirtækjaeigendur hugsi oft með honum litla sínum og líbidóinu, þegar þeir ráða starfsfólk. Þegar yfirmennirnir eru karlar er þetta náttúrulega fínt fyrir konur undir þrítugu en ekki gamlingja á fimmtugsaldri. Af hverju ráða ekki kvenyfirmenn karla með vömb og skalla?

Auðvitað hef ég skýringu á þessu eins og öllu. Því yngra liðið er, því auðveldara er að móta leirinn og stjórna liðinu eftir sínu höfði. Eitt sinn vann ég með hópi amerískra fornleifafræðinga. Þeir höfðu tekið með sér ungar stúdínur, sem voru eins og gengilbeinur. Ég spurði eina þeirra af hverju hún hagaði sér eins og barpía og segði í sífellu "Yes boss, oh boss og ah boss" við prófessorinn. Hún trúði mér fyrir því að þetta væri lenska í BNA, og ef hún væri ekki sæt við prófessorinn fengi hún aldrei gráður. Henni hefur gengið vel.

Þessi áhugi á bruminu og nýgræðinum fram yfir reynslu og öryggi er skrítin þróun og ekki til farnaðar fyrir vinnumarkaðinn frekar en önnur lög þjóðfélagsins.

Athugasemdir

[Sveitavargur, 10.8.2007 kl. 12:15]

Fínasta grein og skemmtileg lesning.  Þó held ég að kynhvöt yfirmanna sé langt í frá eina ástæðan; oft er það bara þannig að fólk treystir fallegu fólki betur en öðru, og fegurð dvínar með aldri.

Absúrd en satt.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 10.8.2007 kl. 14:36]

Gott að fá fleiri skýringar á þessu. Ég er eins og opin bók og tek á móti öllum tillögum.

Þín skýring gæti vel átt við um mig og blóðsprengda varga eins og þig.

En í landi eins og Íslandi, þar sem allir eru fallegir, og flestir ungir. Hvernig stendur á atvinnuleysinu þar? Er þar bara gamalt fólk sem sýpur dauðan úr skel vegna atvinnuleysis?

[Örn Johnson ´67 (IP-tala skráð) 10.8.2007 kl. 17:19]

Það er ekkert atvinnuleysi á íslandi. Þess vegna þurfum við að flytja inn útlendinga.

Þeir sem eru "atvinnulausir" eru í lang flestum tilfellum fólk sem kýs sér það, annaðhvort latt eða "lætur ekki bjóða sér hvað sem er"

Örn

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 10.8.2007 kl. 18:44]

Sæll Örn, ég held að þetta sé ekki rétt hjá þér.

Ég hef þó aðeins vasahagfræði að leiðarljósi, þegar ég held því fram að "innflutningur" á erlendu vinnuafli hafi farið fram úr hófi vegna græði verktaka. Ódýr Pólverji er hagkvæmari en Íslendingur með öllu.

Annar væri gaman að sjá niðurstöður rannsókna Íslenskra háskóla á þessum atvinnumarkaðsmálum og atvinnuleysi Íslendinga, án þess að verið sé að blanda einhverri misskilinni fyrirhyggju við útlendinga inn í málin.

Þarf hundruð Pólverja í vinnu á Íslandi, eða er græðgin fylgifiskur undómsdýrkunarinnar á Íslandi?

Annars held ég

[Örn Johnson ´67 (IP-tala skráð) 10.8.2007 kl. 19:42]

Sko, sem svona semi verkamaður eða járniðnaðarmaður þá get ég ekki séð annað en að það sé orðið pólverji í nánast öllum smiðjum og í sumum margir.

Marga eigendur og verkstjóra þekki ég og þó auðvitað viðurkenni þeir ekki að það sé ódýrara að hafa pólverja í vinnu þá nefna þeir annað sem ég sjalfur sé:

Íslendingur lifir ekki af dag án þess að "skreppa"

Ungir íslendingar hanga í símanum svona hálfann vinnudaginn.

Mjög margir íslendingar passa sig á að gjörníta alla veikindadagana sína.

Íslendingur getur ekki reykt OG unnið samstundis.

Með öðrum orðum: Íslendingar eru latir.

Þeir halda hins vegar að þeir séu voða duglegir. Það er vegna þess að það tekur þá 12 tíma að afkasta því sem aðrir afkasta á 8 tímum. Þetta hefur verið kannað, þe framleiðni og íslendingar koma mjög illa út þar.

Sá sem ekki "finnur vinnu" á íslandi er ekki að leita.

Hins vegar er ekki nokkur vafi á því að þegar pólverjarnir verða orðnir hagvanir hér og líkari íslendingum og ekki eins hræddir um sinn hag þá verða þeir eins, það er falla inn í móralinn.

Örn Johnson

[Loftur Altice Þorsteinsson, 10.8.2007 kl. 19:55]

Þetta er þarft umræðuefni Vilhjálmur. Ég er þeirrar skoðunar, að hluti vandans felist í hédrægni fólks við að kvarta og upplýsa um sína eigin hagi. Það þarf að sýna fram á hvernig margir "stjórar" misbeita aðstöðu sinni við mannaráðningar. Það er auðvitað óþolandi að reynsla og menntun fólks er einskis metin, en enginn tekur upp handskann fyrir fullorðið fólk, ef það lætur ekki sjálft í sér heyra um ástandið.

Hér kemur fleirra til en æskudýrkun. Allir eru hluti af ættbálki vina, ættingja, skólafélaga og svo framvegis. Ef menn eru af öðrum ættbálki en ráðningarstjórinn, snarminnka líkurnar á ráðningu. Að auki má nefna fordóma af margvíslegu tagi, sem hindra ráðningu góðra starfskrafta. Æskudýrkunin er bara ein tegund fordóma.

Að lokum langar mig að nefna einelti, sem ekki er einskorðað við ákveðinn vinnustað, eða skóla. Lygasögur ganga manna á milli og sumir ráðningarstjórar eru svo barnalegir að átta sig ekki á lúmskum lygasögum sem þeir heyra hjá öðrum ráðningarstjórum.

Ég hafna því að leti valdi því, að mjög hæfu fólki er hafnað, en reynslulausir og menntunarlausir unglingar eru ráðnir í þess stað. Alræmdar eru til dæmis ráðningar Sturlu Böðvarssonar sem ráðherra samgöngumála.

[Gunnar Skúli Ármannsson, 10.8.2007 kl. 23:15]

Mjög þörf umræða og gott innlegg hjá þér Vilhjálmur. Ég vil halda það að þetta sé bylgja sem muni hjaðna.