Íslensk afbökun

 

Ég er nýkominn úr stuttu sumarleyfi til ættjarðarinnar, þar sem ég fór aðeins einu sinni í tölvu til að pota inn bloggi um diska úr Flatey, sem ég átti í handraðanum.

Það var heldur ekki að spyrja af því í þetta sinn, allt á Íslandi er dýrara en hér í Danaveldi, nema að vera skyldi helsta kjarnfóður Íslendinga, sælgætið og ropvatn.

Ekki kemst maður fram hjá hinu daglega brauði á Íslandi, sem hefur farið mjög mikið aftur á síðustu 11 árum. Á þeim tíma hef ég haft tök á því að rannsaka reglulega afturför íslenskrar brauðgerðar. Hér ræði ég ekki um brauð í plasti í stórmörkuðum, enda hafa þau lítið breyst og eru búin til eftir fastri formúlu.

Hvernig er þessari hnignun brauðsins svo háttað, gætu menn spurt.  Jú, sjáið til, brauðin og t.d. rúnstykkin á Íslandi hafa stækkað, en ekki þyngst. Það virðist bakað eftir mottóinu: Því stærra, því betra. En í raun er hefur magn hveitis og kjarna ekkert aukist í takt við stærðina. Brauðið er bara loftmeira og er oft eins og hann Svampur Sveinsson í öðru veldi.

Ég fór í ýmis bakarí í von um að finna dönsk rúnstykki eða ítölsk panini, sem bökuð voru á réttan hátt. En allir bakarar virtust vera að baka einhver svampkennd bakkelsi, stór og hlussuleg, full af loftholum. Stundum eru þau kölluð gróf vegna þess að hellt hefur verið handfylli af fuglafræjum ofan á hvelfinguna yfir holrúminu undir. Svo bítur maður í og tannsettið hrinur niður á neðstu hæð eins og tvíburaturnar í New York. Já, það hefur vissulega verið unnið hryðjuverk á brauðly(i)stinní á Íslandi.

Snúðarnir og sætabrauð eru, eins og Íslendingar sjálfir, orðnir stærri en áður var. Þeir kosta auðvitað meira en maður borgar fyrst og fremst fyrir loft og kannski sykurglassúr. Einu sinni bjó Björnsbakarí til afburðargóð Mohn-stykki, alveg eins og þau eru best í Þýskalandi. Nú eru þetta loftkenndar lengjur, sem skornar eru í stykki, og innihalda allt of fá birkisfræ, sem er það sem einkenna á Mohn-stykki. Birkisfræ eru fræ valmúans, sem á þýsku heitir Mohn en ekki Moon eins ég sá í einu bakaríinu í Reykjavík.

Litlu stinnu og góðu rúnstykkin sem ég keypti í Björnsbakaríi, síðast þegar ég bjó á Íslandi, og sem við nutum á sunnudagsmorgnum á svölum þakíbúðarinnar okkar á Neshaganum, eru orðin af stórum hlussum með lofthvelfingum á stærð við Péturskirkjuna í Róm.

Ég fór einnig í bakarí og konditorí, sem kenna sig við danskan bakstur. Ekkert var þar að finna sem minnt gat á góða danska brauðgerð. Hér verð ég að gæta sanngirni. Dönsk brauðgerð getur einnig verið misjöfn, en menn geta þó fundið bakarí, sem ekki selja loft og volume, eins og íslenskir bakarar.

Öll íslensk bakarí  (í Reykjavík) virðast baka eins, utan einn bakari, sem óþarfi er að nefna, sem víst kallar sig brauðhönnuð eða eitthvað svoleiðis, og sem selur sín brauð sem hönnun og heilsubrauð á uppsprengdu verði. Þau eru nógu helvíti góð, en manni er illt í buddunni eftir að hafa keypt þau. Drengurinn sá rekur ekki alþýðubrauðgerð, en er að gera góða hluti.

Eitt sinn kom ég til Ísafjarðar fyrir svona 11 árum og fór þar í afburðabakarí, sem hafði varðveitt allar bestu dönsku hefðirnar. Eða voru þær kannski þýskar? Það skiptir ekki máli, en þar voru í gangi uppskriftir sem Íslenskir bakarar mættu stæla í stað þess að vera baka loftsnúða á stærð við stærstu kúadellur eða náhvít "ítölsk" stykki, sem líkjast hvíta nábrauðinu sem Bretar nörtuðu í aldir, áður en þeir uppgötvuðu að hægt var að baka annars konar brauð.

Ég held að ég sé búinn að greina meinið fyrir afbökuninni í brauðgeiranum á Íslandi. Ég held að vandinn sé, að allt sé að blása upp og út á Íslandi. Þar er andleg verðbólga. Rúnstykkin verða að vera stór í stíl við bílana sem stækka ört. Vegirnir verða að stækka í takt við bílana, sem ekki lengur passa á vegina. Bigger is better er greinilega orðið Faðirvor á Íslandi. Íslendingar eru að stækka og allt stækkar með og hækkar, sérstaklega verðið.

Munið líka að maðurinn lifir þó ekki af einu saman brauði .... heldur ekki sá sem rausar hér.

Athugasemdir

[Heidi Strand, 28.7.2007 kl. 15:55]

Ég er sammála þér um brauðin í reykvísku bakaríunum. Ég sakna matarmeiri brauða eins og t.d. rúgbrauðs af ýmsu gerðum sem fæst í Danmörku en ekki þetta sæta íslenska í litlum pökkunum og með háa verðið. Af dönsku rúgbrauði dugar að borða eina til tvær sneiðar.

Þú minnist á að allt er að stækka og batna. Bílarnir þurfa að vera stærri svo fólkið sem borðar loftbrauðið og stækkar um of því komist inn í þá. Ef maður borðar íslenska brauðið þarf maður að borða hátt í hálft brauð til að verða södd. Og með tilheyrandi smjöri og áleggi fyllir það meira umhverfis magann heldur en magann sjálfan.

Mér fannst líka skrýtin auglýsingin frá Álverinu í Straumsvík í vor: “Enn stærra og betra álver.”