Leita í fréttum mbl.is

Viđ grétum án tára

Auschwitz-Birkenau
 

Mig langar ađ mćla međ bók, sem ég tel holla lesningu fyrir Íslendinga, sérstaklega ţá sem hatast á einn eđa annan hátt út í gyđinga. Ţađ er dönsk útgáfa á bók ísraelska sagnfrćđingsins Gideon Greifs. Titill bókarinnar er Vi grćd uden tĺrer, og var bókin nýlega gefin út af litlu forlagi hér í Danmörku, INTROITEpublishers!, sem lagt hefur mikla vinnu í ađ koma út mikilvćgri bók í mjög vönduđu formi.

Bókin, sem gefin hefur veriđ út á Ţýsku áriđ 1995 (Wir weinten tränenlos) og á ensku (We Wept Without Tears) áriđ 2005, er gefin út á dönsku međ myndum frá Auschwitz-Birkenau útrýmingarbúđunum, sem fyrri útgáfur höfđu ekki, og miklum viđbótum frá ţýsku og ensku útgáfunni. Bókin er innábundin, mjög vönduđ og heilar 494 blađsíđur.

Efni bókarinnar er sorglegasta lesning sem hugsast getur. Bókin er samtalsbók Gideon Greifs viđ međlimi Sonderkommmandoen, sérsveita ţeirra gyđinga sem skipađ var ađ sjá um ađ hirđa lík úr gasklefum, raka hár fanganna, og koma ţeim í „sturturnar", og ganga frá veraldlegum eigum ţeirra, taka úr ţeim tennurnar, setja hár ţeirra í poka, flokka farangur og eignir hinna myrtu og koma líkamlegum leifum ţeirra fyrir kattarnef eftir ađ fólk hafđi veriđ tekiđ af lífi í dauđaverksmiđjum Ţjóđverja. 

Ímyndiđ ykkur, ađ draga ćttingja ykkar út úr gasklefa og brenna ţá í líkbrennsluofni. Ţađ er ekki hćgt ađ ímynda sér óhugnađinn, en manneskjan er fćr um illsku, sem engin orđ fá lýst og fćstir geta gert sér í hugarlund. Hatur á einum útvöldum hópi virđist mannskepnunni tamt og imperíalistar, hvort sem ţađ eru nasistar, kommúnistar eđa íslamistar, eiga ţađ sameiginlegt ađ kenna fámennum hópi eđa einstökum ţjóđum um allt sem miđur fer og telja sig ekki komast nćr útópíunni fyrr en ţeim hópi hefur veriđ útrýmt. Öfund heitir ţessi kennd og er systir haturs og eru ţađ sjúklegar systur.

greifforsidestor

Flestir međlima sérsveitanna voru myrtar af nasistum. Nú eru ađeins örfáir eftir á lífi, en Gideon Greif tókst ađ rćđa viđ nokkurn fjölda ţessa ólánsömu manna, sem settust flestir ađ í Ísrael eftir síđara stríđ. Ţađ er grimm og sorgleg lesning. Ţađ tekur tíma ađ lesa ţessa bók. Mađur grćtur.

Ég hef lesiđ bókina ađ mestu og ritdómur hefur birst um hana í tímaritinu RAMBAM 19/2010, sem ég ritstýri. Danskir fjölmiđlar gerđu bókinni einnig mjög góđ skil. En bókin er líklega enginn metsölubók, frekar en ađrar bćkur um fórnarlömb nasismans. Karlmenn, á ákveđnum aldri, međ "sögulegan áhuga" hafa meiri áhuga á kvölurunum og bćkur um nasistaböđla seljast óvenjuvel í Danaveldi. En dauđa gyđinga vilja menn sem minnst heyra um.

Á Íslandi er kannski einhver útgefandi, sem vill taka ţađ ađ sér ađ gefa bókina út á íslensku?

Greif

Gideon Greif

Höfundinn, Gideon Greif, hef ég hitt og hlustađ á. Hann er mikiđ eđalmenni. Útgefandinn Hans Bandmann, sem ég hef nýlega kynnst, á mikinn heiđur skilinn fyrir ađ gefa ţessa einstćđu bók út, ţví hún er mikilvćgur minnisvarđi og heimild fyrir komandi tíma, til ađ lćra af. Ef menn lesa hana, hćtta ţeir kannski ógeđslegum samlíkingum sínum á helför gyđinga viđ sirkus Hamas á Gaza, sem menn í ósmekklegheitum líkja oft saman, líklega vegna fávisku. En inn á milli leynist böđull.


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Athugasemdir

1 Smámynd: Ragnhildur Kolka

Ég tók eitt sinn kúrs hjá Álfrúnu Gunnlaugsdóttur um bókmenntir ritađar af fólki sem sent hafđi veriđ í fangabúđum nasista. Flestar voru bćkurnar skrifađar af gyđingum og ţótt frásagnir vćru frekar á hófstilltum nótum hreyfđu ţćr nćgilega viđ ímyndunarafli mínu til ađ endast mér um alla lífstíđ. 

Ţess vegna tek ég fullkomlega undir međ ţér og öđrum ađ samlíking helfararinnar viđ "sirkus Hamas á Gaza" er ógeđsleg. Slík samlíking gerir lítiđ úr mannslífinu og ţeirri ţjáningu sem lögđ var á gyđinga. Dómgreind ţeirra sem ţessu halda fram er í molum, ţví ţeir hafa glatađ mennskuna sinni.

Ragnhildur Kolka, 19.12.2010 kl. 10:42

2 identicon

Sćll Vilhjálmur.
Ţađ er einmitt vegna alls viđbjóđsins sem gyđingar hafa ţurft ađ ganga í gegnum sem ég skil ekki af hverju ţeir beita ađra yfirgangi og ofbeldi.
Ég er ekki međ ţessu ađ líkja helförinni viđ međferđ gyđinga viđ međferđ ţeirra á Palestínumönnum.

Bjarki Jóhannesson (IP-tala skráđ) 19.12.2010 kl. 13:46

3 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

Sćll Bjarki, ekki ćtla ég ađ draga í efa ađ örlög Palestínuaraba séu ill, en er ţađ nú einvörđungu vegna Ísraelsmanna/Gyđinga? Hverjir hafa drepiđ flesta Palestínuaraba á síđustu 80 árum? Ţú er örugglega viss um ađ ţađ séu Ísraelsmenn. En ţađ er rangt svar hjá ţér. Jórdaníumenn og Palestínumenn sjálfir hafa myrt fleiri Palestínumenn en Gyđingar.

Palestínumenn eru hins vegar ţeir sem myrt hafa flesta gyđinga fyrir utan Hitler og hans böđla og margt er líkt í áróđri öfgafullra Palestínumanna og nasista - óhuggnarlega líkt.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 20.12.2010 kl. 07:07

4 Smámynd: Sigurđur Ţórđarson

Til hvers ađ hatast viđ eitthvađ fók, jafnvel sem mađur ţekkir ekki neitt?

Auđvitađ er nauđsynlegt ađ geyma ţessar sögulegu stađreyndir ég tala nú ekki um ef hćgt er ađ forđast endurtekningar. En međ öllum skilningi á nauđsyn ţess ţá held ég, ţví miđur, ađ frekari lestur á grimmd sé heilsuspillandi fyrir mig.  

Takk fyrir ábendinguna samt

Sigurđur Ţórđarson, 20.12.2010 kl. 21:33

5 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

Ţú lest um fórnarlömb grimmdarinnar í ţessari bók, Sigurđur. Grimmdin var hluti af Ţýskalandi ţess tíma.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 20.12.2010 kl. 21:55

6 Smámynd: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

Sćl Ragnhildur, gott ađ heyra ađ slíkur kúrs hafi veriđ kenndur, en nú kennir Álfrún ekki lengur í HÍ, er ţađ, ţađ vćri kannski hollt fyrir suma ađ taka slíkan kúrs. Einhvers stađar sá ég grein eftir yngri, íslenskan bókmenntafrćđing um sama efni fyrir tveimur árum

Bókaforlagiđ Vandkunsten hér í Danmörku, sem hefur gefiđ út bók eftir mig og bók Halldórs Guđmundssonar um Laxness, gaf út bókina Hos os i Auschwitz (This Way for the Gas, Ladies and Gentlemen og á pólsku heitir bókin Pożegnanie z Marią, eđa "Bless María" eftir Tadeusz Borowski. Imre Kertész, sem ég hitti í byrjun ţessa áratugar, og sem ég rćddi viđ nokkrum mánuđum árum en hann fékk Nóbelinn (og hann kom meira ađ segja til leiđar ađ grein eftir mig birtist í ungversku menningarriti (ég gleymdi ađ láta taka mynd af mér međ, eins og HHG), sagđist vera undir miklum áhrifum af Borowski.

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 21.12.2010 kl. 12:26

7 Smámynd: Óskar Sigurđsson

Sćll Villi. Er svo algjörlega sammála ţér. Langar ađ lesa bókina en ekki á dönsku ćtla ađ reyna ađ nálgast ensku útgáfuna. Ótrúlega magnađ.

Takk fyrir ţetta.

Óskar Sigurđsson, 28.12.2010 kl. 13:45

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Höfundur

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

vilhjalmur@mailme.dk

Bćkur

Kynning á nokkrum fćrslum, greinum og bókum PostDocs


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband