Fornleifavernd Ríkisins sinnir ekki skyldum sínum

Í síðustu viku var ég á Íslandi og brá mér m.a. í Þjórsárdalinn til að kanna ástand rústanna á Stöng. Í dalnum var snjókoma og ekki var nú glæsilegt um að litast á Stöng. Meðan Fornleifavernd Ríkisins dreymir um 700 milljón króna framkvæmdir á Stöng, lekur inn í miðaldarústina á þeim stöðum þar sem ekki var haldið áfram við viðgerðir á rústinni eftir 1996. Fornleifavernd Ríkisins ber ábyrgð á þessu hræðilega ástandi, ábyrgð á því að fornleifar liggja nú undir skemmdum.

Ég skrifaði nýlega um ævintýraleg áform Fornleifaverndar Ríkisins, þar sem dr. Kristín Huld Sigurðardóttir forstöðukona hefur komist að því að það kosti 700.000.000 króna að gera fornminjunum á Stöng hátt undir höfði til frambúðar. Þessa upphæð kennir hún nú herskara af fornleifafræðingum, arkitektum og verkfræðingum um. Nú er þetta dæmi forstöðukonunnar, eins og ég taldi mig vita, áform um að reisa steinsteypuhöll yfir rústir á Stöng og leggja rústina í ævarandi vínanda eins og gerst hefur með rúst eina í Reykjavík. Slíkt er út í hött, og allir vita að 700.000.000 kr. eru ekki til í íslensku þjóðfélagi og verða það ekki á næstunni. Það er heldur ekki hægt að reisa þunga byggingu yfir Stöng. Stöng hvílir ekki á klöpp.

Vandamálið er bara, að Kristín Huld Sigurðardóttir vill ekki láta 700.000.000 kr. skýrslu allra sérfræðinganna sinna af hendi. Ég hef beðið um skýrsluna, en undirmaður hennar á Fornleifavernd Ríkisins bað þá um tvö eintök af skýrslu minni um Stöng, sem menn hafa geta lesið hér á blogginu síðan 11. október og sem hefur reyndar líka verið í höndum Fornleifaverndar síðan í febrúar í ár. Annar undirmaður Fornleifaverndar Ríkisins sagði áform Kristínar óraunhæf, en Kristín svaraði loks, án þess að svara erindi mínu á eðlilegan hátt:

Sæll og blessaður Vilhjálmur Örn,
Hér gætir einhvers misskilnings hjá þér. Talan 700 milljónir byggir á útreikningum fornleifafræðinga, arkitekta og verkfræðinga og snertir ekki bara viðhald á Stangarrústinni, heldur gerð nýs húss til að verja minjarnar, rannsókn sem þyrfti að fara fram í tengslum við gerð hússins, viðhald og skýli yfir fjós og smiðju, gerð miðlunarefnis, endurbætur á aðgengi og aðstöðu fyrir ferðamenn og fleira.
Niðurstöður skoðanakannana verða gerðar aðgengilegar á netinu á næstu vikum.
mbk,
Kristín Huld Sigurðardóttir

General Director Fornleifaverndar Ríkisins, en svo þýða menn virðulegt embætti forstöðumanns Fornleifaverndar yfir á ensku, segir að skoðanakannanir sem gerðar voru á Stöng í sumar, verði gerðar aðgengilegar, en hún svaraði engu ósk minni um að fá að sjá útreikninga fornleifafræðinga, arkitekta og verkfræðinga í einhverju ævintýraverkefni, þar sem greinilega er ætlunin að halda mér, sérfræðingi um minjar í Þjórsárdal, sem í áraraðir stundaði rannsóknir á Stöng, frá verkefninu og frekari rannsóknum á Stöng. (Hér getið þið lesið ritaskrá mína um fornleifar í Þjórsárdal).

Ef forstöðukona Fornleifaverndar Ríkisins vill ekki afhenda þessa makalausu úttekt sérfræðinga sinna, verð ég að láta reyna á titilinn General Director, en af honum geta menn í siðmenntuðum löndum ekki státað af, nema þeir heyri undir hærra stjórnsýslustig. Ég vill ekki þurfa að hafa samband við Katrínu Jakobsdóttur til að fá skýrslu, þar sem komist er að þeirri niðurstöðu að það kosti 700.000.000 að vernda rústir á Stöng í Þjórsárdal.

En á meðan eru rústirnar látnar grotna niður! Sjón er sögu ríkari. Eyðileggingin er á ábyrgð Kristínar Huldar Sigurðardóttur. Allir eiga rétt á því að sjá 700.000.000 króna skýrslu hennar, meðan að fornleifar eru virta að vettugi á Stöng í Þjórsárdal. Fornleifavernd Ríkisins er ekki einkabisness frúarinnar.

 Hér sést munur á árangri viðgerða 1996 og þar sem ekki var haldið áfram við þær

Gat er inn í rústina undir skýlinu yfir stofunni. Hér lekur verulega mikið inn, því ekki var haldið áfram viðgerðum eftir 1996.

 

Í suðausturhorni skálans lekur inn um gat. Hér var heldur ekki klárað við viðgerðir árið 1996.

 

Inni við vesturgafl stofu snjóaði inn í síðustu viku!

 

En þar sem var gert við á síðasta áratug 20. aldar er allt í góðum málum, og ber vott um gæði vinnu Víglunds Kristjánssonar hleðslumanns.

 

Hér í suðvesturhorni skálans fossar inn á veturna og vorin, enda ekki haldið áfram viðgerðum árið 1996.

 

Viðgerðir sem verndað hafa rústina og handan við hornið lekur inn þar sem ekki var lokið við viðgerðir. Og svo eru menn að hugsa um 700.000.000 kr.

 

Vinir Stangar hafa tekið yfir baukinn sem ég nefndi í fyrri færslu minni um Stöng. Þá þekki ég ekki og vona að þeir vilji Stöng vel og það séu ekki þeir sem eru að kæfa umhverfið við Stöng í æðisgenginni birkirækt. Vinir Stangar safna nú í Stangarsjóð í bauknum fræga á Stöng. Hann er reyndar ekki læsur. Vinir Stangar eru mínir vinir. Þeir mættu gjarna hafa samband við mig. 

Anddyrið á Stöng er orðið heldur lúið og þar fennir nú einnig inn og rignir í gegnum stór göt, meðan Fornleifavernd dreymir vota drauma um 700 milljóna króna dæmi. Martröð, trúið mér, það er bara martröð.

Athugasemdir

[Sveinn Úlfarsson (IP-tala skráð) 27.10.2010 kl. 12:10]

Sæll Vilhjálmur,

ljótt er og illa fyrir þessum merkilegu fornleifum komið.Það er undarlegt að lesa að forleifarverndarstýran skuli vera svo upptekin af einhverri forleifaverndarpólitík að hún kalli ekki til okkar reyndustu og bestu fornleifafræðinga eins og þig til að halda áfram því góða starfi sem unnið var í Þjórsárdal á árum áður og nú liggur undir stórskemmdum.

Stöng er og verður ein af merkilegustu fornleifum norðurlanda og það þjóðarskömm hvernig þetta grotnar niður ár eftir ár og svo komið að maður fer varla með ferðamenn lengur þangað enda líkist hluti minjana frekar gömlu fjárhúsi en fornminjum frá þjóðveldisöld.

Já þá var öldin önnur er Gaukur  bjó á Stöng og generalissimo Fornleifaverndar ríkisins ætti að sjá sóma sinn í því að sinna verkefni sínu og vernda en ekki eyðileggja, sé sá sómi fyrir hendi.

Sveinn Úlfarsson (einn af stofnendum veitingarhússins Gaukur á Stöng í R.vík)