Fornminjarnar, hinn forni fjandi

10. gr.  Fornleifum má enginn, hvorki landeigandi, ábúandi né nokkur annar, spilla, granda né breyta, ekki heldur hylja þær, laga né aflaga né úr stað flytja nema með leyfi Fornleifaverndar ríkisins.

13. gr.  Nú finnast fornleifar sem áður voru ókunnar og skal finnandi þá skýra Fornleifavernd ríkisins frá fundinum svo fljótt sem unnt er. Sama skylda hvílir á landeiganda og ábúanda er þeir fá vitneskju um fundinn. Ef fornleifar finnast við framkvæmd verks skal sá sem fyrir því stendur stöðva framkvæmd uns fengin er ákvörðun Fornleifaverndar ríkisins um hvort verki megi fram halda og með hvaða skilmálum.

Þetta segja nú Þjóðminjalög.

Bóndi vestur á landi hafði aðra skoðun er hann fann fornan spjótsodd í jörðu þegar hann gróf fyrir brunni. Hann hunsaði lögin og sagði, að því er virðist nokkuð upp með sér: „Ég passaði mig bara að setja brunninn niður fyrst svo þeir gætu ekki stoppað það af".

Þeir sem bóndinn er að tala um ef Fornleifavernd Ríkisins. Fornleifaverndin kom svo á staðinn og greip í tómt enda bóndinn búinn að umturna öllu svo rannsóknir voru fyrir bí. Skýrsla stofnunarinnar hljóðar í stuttu máli svo: "ólíklegt að fleiri fornminjar leynist í jörð þar sem oddurinn fannst, auk þess sé nú búið að raska svæðinu svo mikið að ekki sé hægt að ganga úr skugga um það".

Að öllum líkindum er oddurinn frá síðari hluta Víkingaaldar eða 11. öld ef dæma má út frá myndinni sem sýnir glaðan brunneiganda og spjótsoddinn.

Fréttablaðið greinir frá þessum sérstæða fornleifafundi sumarsins en finnst greinilega merkilegastur draumur bóndans í þjóðlegu lopapeysunni. Eigandi atgeirsins kom í draumi til bóndans haldandi um skaftið, en af var oddurinn. Þetta er kannski besta lýsingin á þjóðminjalögunum. Þau eru til einskis nýt, ef menn geta endalaust eyðilagt fornleifar án þess að bera ábyrgð.

Voða er nú erfitt fyrir Íslendinga að fara að lögum og bera smá virðingu fyrir menningararfi sínum. Sums staðar ríkir algjör Menningarnótt.

Athugasemdir

[Loftur Altice Þorsteinsson, 19.8.2007 kl. 11:53]

Ég furðaði mig líka á þessari frétt. Algjört virðingarleysi virðist ríkja hjá öllum þeim sem þarna koma við sögu.

Á vef Menntamálaráðuneytis er að finna tilkynningu um skipun fornleifanefndar, frá 2001 !!!

Umboð þessarar nefndar er til 2005. Getur verið að menn hafi ekki nennt að skipa nýja nefnd ?

Skipun fornleifanefndar

23.10.2001

Menntamálaráðherra hefur skipað fornleifanefnd sbr. 7. gr. Þjóðminjalaga nr. 107/2001. Skipunin er til fjögurra ára frá 15. október 2001 til 14. október 2005.



Fornleifanefnd er þannig skipuð:

Valborg Snævarr, lögfræðingur, formaður, skipuð án tilnefningar, Garðar Guðmundsson, fornleifafræðingur, varaformaður, skipaður samkvæmt tilnefningu Félags íslenskra fornleifafræðinga, Steinunn Jóna Kristjánsdóttir, fornleifafræðingur, skipuð samkvæmt tilnefningu Fornleifafræðingafélags Íslands, Kristinn Magnússon, fornleifafræðingur, skipaður án tilnefningar, Haraldur Ólafsson, prófessor, skipaður án tilnefningar,



Varamenn eru:

Arnfríður Einarsdóttir, lögfræðingur, skipuð án tilnefningar, Agnes Stefánsdóttir, fornleifafræðingur, skipuð samkvæmt tilnefningu Félags íslenskra fornleifafræðinga, Björn Stefánsson, fornleifafræðingur, skipaður samkvæmt tilnefningu Fornleifafræðingafélags Íslands, Birna Gunnardóttir, fornleifafræðingur, skipuð án tilnefningar, Jónas Kristjánsson, fyrrv. forstöðumaður, skipaður án tilnefningar.



Hlutverk fornleifanefndar er að fjalla um mál sem skotið er til hennar á grundvelli 1. mgr., 7. gr. þjóðminjalaga, sem hljóðar svo: Heimilt er að skjóta ákvörðunum Fornleifaverndar ríkisins er varða rétt eða skyldu manna, svo sem ákvörðunum er varða leyfisveitingar og rannsóknir, sbr. 10. gr., stöðvun framkvæmda, sbr. 13. og 14. gr. og leyfisveitingar, sbr. 15. gr. til úrskurðar fornleifanefndar.

Menntamálaráðuneytið, 23. október 2001

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 19.8.2007 kl. 16:17]

Nefndin hefur víst starfað í mýflugumynd og er einvörðungu starfandi vegna vandamála, vafamála og þvíumlíks, en veitir ekki leyfi.

Ég finn heldur ekki yngri nefnd en þá sem þú nefnir hér að ofan. Ég hef heldur ekki fylgst mikið með þessu nefndarstússi og hef ekki verið beðinn um að vera með í slíkri nefnd síðan á 10. áratugnum. Þá þótti þá of mikill harðlínumaður, enda veitti þáverandi nefnd mönnum leyfi til að gera allan fjárann. Ég man eftir alvarlegu dæmi um mann sem fékk að reisa sumarbústað ofan í forn- og náttúrminjar. Það var krataráðherra, sem er mikill náttúrverndarsinni, sem ærðist þegar hann heyrði að vinur hans og sumarbústaðurinn hans fengju ekki náð fyrir augum fornleifafræðinga, sem gerðu vettvangskönnun á staðnum. Málið endaði með því í fornleifanefnd, að manninum var leyft að byggja sumarbústaðinn.

En er það ekki annars flott dæmi um fyrirgreiðslu, að leyfa manni að ganga beint úr sumarbústað sínum út í kumlateig á einum fallegasta stað á landinu?