Lítið eitt um fornar útrásir

Útlöngun Íslendinga er ekki ný bóla. Á öldum áður, þegar góðæri ríktu, fóru stórmenni sem enn áttu haffær skip til útlanda, t.d. í suðurgöngur til Jórsala. Nokkru áður, þegar menn lögðust ekki lengur í Víking, urðu verslunarferðir vinsælar. Sumarferðir til Dyflinar eða Birstofu og þess háttar var geysivinsælt meðal þeirra sem áttu heimangengt. Jafnvel fengu margir far til Niðurlanda og Englands. Sumir reyndar nauðugir. Nokkrir þeirra sem fóru með enskum skipum komust til manna, eins og hér er hægt að lesa. Einnig fóru margir af landi brott í hallærum. Dæmdir menn á söguöld, og síðar þeir sem flýðu til Vesturheims. Hin rómaða “útrás”, sem margir Íslendingar eru helbitnir af nú, er hins vegar ekki merki um hallæri (nema að spurðir séu danskir bankaspekúlantar).

 

 

Árið 1521 voru Íslendingar í einhvers konar útrás á ferð í Andwerpen. Þar var líka staddur þýskættaði listamaðurinn Albrecht Dürer. Dürer átti það til að stoppa fólk á götu úti og gera skyssur. Hann gerði þrjár skyssur af íslenskum madömmum. Ekki eru allir því sammála, að það séu íslenskar konur sem Dürer teiknaði. Löngu liðnir fræðimenn í Þýskalandi hafa lesið áletranir Dürers sjálfs þannig, að þetta væru “Líflenskar” konur, þ.e.a.s. konur frá héruðunum á landamærum Eistlands og Lettlands nútímans. Aðrir fræðimenn og handritasérfræðingar draga það í efa. Enginn veit þó hvernig líflenskir kvenbúningar litu út á þessum tíma. Síðari alda búningar Líflendinga eiga ekkert skylt við þær flíkur sem konurnar í Antwerpen báru. Það gera hins vegar íslenskir kvenbúningar. Ég hef rætt það mál ítarlega í Lesbók Morgunblaðsins fyrir nokkrum árum í grein sem ég kallaði "Íslenskar frúr í Andvörpum".

Kristján 2. Danakonungur dvaldi einnig í Andwerpen árið 1521. Albrecht Dürer málaði og teiknaði myndir af honum, sem enn eru til. Árið 1521 vantaði kóngsa skotsilfur, og vildi selja Ísland hæstbjóðanda, annað hvort Hansakaupmönnum eða Hinriki 8. á Englandi. Markaðsstarfssemi þessi fór meðal annars fram í Andwerpen. Hugsanlega hafa einhverjir Íslendingar verið þar í borg til að vera konungi sínum innan handa við landsöluna. Ef til vill hafa konurnar, sem Dürer teiknaði, verið landsölukonur. 

En þið sjáðið lesendur góðir, að það er engin nýjung að Danir selji útlendingum eignir sínar. Nú á tímum, í íslensku útrásinni, er því öfugt farið. Íslenskir smákonungar kaupa allt steininum léttara í Danmörku. Það er erfiður biti að gleypa fyrir marga Dani.