Stjarna er slokknuð

Nú svífur sálin hans Hawkings á milli stjarnanna og hann fær vonandi svör við öllu sem hann reyndi að fræða okkur um. Hann er maður sem seint mun gleymast.

Ég varð fyrir þeirri skemmtilegu upplifun að hitta hann undir frekar einkennilegum kringumstæðum. Þó ekki í Cambridge eða Oxford, og ekki get ég sagt að við höfum skipst á mörgum orðum, ég og hann Stephen. 

Ég rakst á hann þegar ég fór á sýningu á fornminjasafni Árósarborgar, á Moesgård sunnan við Árós, þar sem ég lærði á sínum tíma mín fornu fræði á fallegum hvítum herragarði, sem nú hefur verið færður í eldri stíl og er orðinn bleikur.

Nú er miðaldafornleifafræðin horfin sem sérstök deild og ríkisstjórn frjálshyggjufanta Danmörku hefur nýlega boðað fleiri lokanir. Samkvæmt ríkisstjórninni er ekki lengur þörf fyrir fræðum þar sem menn þurfa að hugsa - og sérstaklega ef fræðin "gefa ekkert í aðra hönd" eins og sumir menn segja. Græðgi er hins vegar grein sem kennd er á fjölda deilda og verður sí vinsælli. 

Á bylgjuðum og töluvert háum ökrum fyrir ofan herragarðinn minn gamla, var fyrir nokkrum árum síðan opnað mikið safn í "hlíðinni". Ég heimsótti þetta nýja safn fyrst í fyrra eftir nokkrar skurðaðgerðir sem ég hafði lent í og var orðinn einu krabbasýktu nýra léttari. Ekki eru nú lækningar arðbærar (nema fyrir nokkra lækna) og Guði sé lof fyrir að læknadeildum sé ekki lokað í Danmörku. Þá væri ég nú ekki að skrifa þetta um Hawking.

Áfram með smérið. Á þessu safni hitti ég sem sagt Stephen Hawking. Fyrst sá ég það sem ég hélt að væri kona í hjólastól, sem virtist hafa gleymst á palli fyrir framan lyftu. Þegar ég kom út úr fyrsta sýningarsalnum, sat hún þar enn og ég hugsaði sem svo: "alltaf gleymist fatlaða fólkið" en reyndar á dönsku.

Þegar ég kleif sýningarþrepin á safninu varð mér ljóst að þarna sat Hawking einn og yfirgefinn, enda aðeins í plastlíki. Hann var hluti af sýningu um þróun mannsins, sem byrjaði neðst í kjallaranum með höfuðkúpum af fyrrverandi séníum úr Afríku, Asíu og Evrópu, og greinilegt var að sumir voru nánir ættingjar dönsku ríkisstjórnarinnar. Þessir forfeður vorir og -mæður hefðu ekki gefið Hawking sjens í frumskóginum og hefðu borðað heila hans úr höfuðskelinni til að fá næringu. Annað hefði ekki verið arðbært.

Danir hugsa alltaf um arðbæri alls í núinu og fyrrum. Þess vegna heitir Kaupmannahöfn nú það sem hún heitir.

Svo frekar sé minnst á þróun mannsins, þá voru fyrir nokkrum árum allir danskir fjölmiðlar fullir af fréttum og greinum af manni, sem hafinn var til skýjanna og var kallaður "uppfinningarmaður". Hann var að byggja sér kafbát. Skilja mátti á sumum, að hann væri rjóminn í Danaveldi og hann var farinn að hugsa til geimferða. Konur eru óðar í gáfumenn og geimfara og virtust sumar þeirra sækja að þessu mikla séní eins og flugur að mykjuskán. Á meðan var skorið niður á háskólum og öðrum menntastofnunum og þeim jafnvel lokað, en digrir sjóðir gefnir kafbátahetjunni sem síðar reyndist einnig hafa meirapróf í skurðlækningum. Nú rannsakar þetta undrabarn réttarkerfið í Danmörku. Það þarf engar háskóladeildir, þegar slíkir menn eru annars vegar - og góðar ríkisstjórnir.

Boðskapurinn hér sem ég rændi Hawking til að miðla er að: Danmörk er ekki eins mikið menningarríki og margir á Íslandi halda. Jafnvel þeir sem eru með áskrift að Politiken. Við segjum það ekki hátt sem vitum það, en þenkjandi fólk veit vel hvað er að gerast. Líka á Íslandi. Þenkjandi fólk er hins vegar ekki eins duglegt að berjast, m.a. fyrir rétti sínum. Kannski vegna þess að það er ekki eins frumstætt og annað fólk, eða jafnvel frumstæðara - og er enn að hugsa þegar aðgerða er þörf. Hugsanlega getum lært ýmislegt af Hawking í því sambandi. Ég er feginn því að ég hugsaði til hans á pallinum og kenndi í brjósti um konuna í hjólastólnum sem reyndist vera plastdúkka. 

I am a sentimental succer...

Myndin efst af Howking er tekin af höfundi og hann einn græðir á henni. Varist eftirlíkingar.

Stephen Hawking látinn