Íslensk útrás á 11. öld

Nú er verið sýna leikritið Auðun og Ísbjörninn. Þetta er nýtt leikrit eftir Soffíu Vagnsdóttur og það eru Komedíuleikhúsið sem frumflutti það fyrir nokkrum dögum. Sjá hér. Myndin hér að ofan er af leikurunum. Ég get því miður ekki farið og séð þetta leikrit, sem virðist hið áhugaverðasta. Góða skemmtun.

Áður en útrásasvínin eyðilögðu allt voru Íslendingar alltaf vitlausir í viðskiptum og forfaðir minn Auðun hinn vestfirski var enginn undantekning. Hann er sagður hafa heimsótt leirhausinn hér fyrir neðan og tekið með sér hvítabjörn til að gefa honum.  Leirhausinn er tilgáta um hvernig Sveinn Ástríðarson Úlfsson (1018-1074/76Ö), sem varð konungur Dana árið 1047, leit út. Er brjóstmyndin byggð á hauskúpu þeirri í Hróarskeldudómkirkju sem eignuð hefur verið einum mesta graðhesti á konungstóli í Danmörku.  

Auðun fór til Grænlands og keypti sér þar hvítabjörn fyrir allt sitt fé. Héldu menn fyrir vestan auðvitað að hann væri vitlaus. Hélt hann þá með bjössa til útlanda, fyrst til Noregs, þar sem hann hitti Harald konung Harðráða, sem ólmur vildi kaupa björninn fyrir sama verð og Auðun hafði gefið fyrir dýrið á Grænlandi. Auðun hafði ekkert viðskiptavit og áttaði sig ekki á að segja Norsaranum að hann hafið gefið tvöfalt meira fyrir björninn en hann gaf í raun. Auðun sagðist ætla með björninn til Danmerkur og gefa Sveini Konungi, sem var einn helsti óvinur Haralds.

Þegar í flatneskjuna og ölið var komið, varð Auðun forfaðir minn fljótt auralaus og gerir díl við slímugan gaur sem Áki hét og var hirðmaður Sveins Danakonungs. Áki segist myndu gera honum bjarnargreiða, sem menn þekktu enn ekki á Íslandi og þakkað Auðun honum það. Auðun selur Áka hlut í hvítabirninum fyrir vistir og gistingu. Fara þeir svo á fund Sveins með þetta hlutafélag sitt til að reyna joint venture við konung. Átti Auðun nú 50% í dýrinu og tel ég víst að það hafi verið óæðri endinn.  

Kóngsi sagði réttast væri að drepa Auðun, þar sem hann hafði heimsótt fjandmann sinn, Harald. En Sveinn var svo sannarlegur danskur og bauð betri díl en dauðann. Hann bauðst til að taka 50% hvítabjörn fyrir ekkert og gefa Auðuni grið fyrir bjarnarrass.

Af þessu má vera ljóst, að snemma uppgötvuðu erlendir menn að Íslendingar voru hundónýtir í viðskiptum, og er enn hlegið að því þegar Íslendingurinn seldi Áka hálfbjörn fyrir ekkert og Sveinn hafði af Auðuni óæðri enda Hvítabjörns Bjarnarsonar.

Þegar Auðun var næstum búinn að eyða öllu hlutafé sínu og var kominn í kast við einhverja munka sem vildu hafa af honum síðustu aurana í Rómarferð, segir Auðun við Svein.

"Braut fýsir mig nú herra."

Konungur svarar heldur seint: "Hvað viltu þá," segir hann, "ef þú vilt eigi með oss vera?"

Hann svarar: "Suður vil eg ganga."

Konungur segir þá hin frægu orð: "Fis du bare af! "

Auðun gengur nú suður í Róm og er hann hefir þar dvalist um stund tekur hann sótt mikla. Gerir hann þá ákaflega magran. Dr. Hrafn Sveinbjarnason áleit síðar að þetta hafi verið Salmonella Romana sem hrjáði Auðun.

Gengur þá upp allt féð sem eftir var og þarf Auðun að ganga ESB, þ.e.a.s að ganga um og betla fyrir mat sínum gegnum gjörvalla Evrópu. Hann er þá orðinn kollóttur (sköllóttur og er hér komin heimild fyrir DNA í skallanum á mér) og heldur ósællegur. Loks kemst hann til Danmerkur á páskum og lætur lítið fyrir sér fara og er hræddur við að láta konung sjá sig svo sneypulegan. Sveinn konungur sér hann og Auðun leggst flatur fyrir fætur honum, og þykir Sveini greinilega þægilegt að sjá svona íslenskan höfðingjasleikjuhátt og býður Auðuni strax með sér í jakúsi og gömul föt af sér. Síðar spyr Sveinn Auðun hvort hann vilji vera við hirð sína, en það afþakkar Auðun sem vill fara heim til Íslands, og það þykir Sveini skrítið samkvæmt sögunni, enda var altalað og líka þá, að þetta Ísland væri bölvað krummaskuð og eymdarbæli, þar sem allir dæju úr hor.

Kenndi Sveinn svo mikið í brjóst um aumingja Auðun, að hann gaf honum skip til Íslandsfararinnar. En Sveinn hafði þá að vísu stórgrætt á heimsókn Auðunar, sem sagði konungi allar þær merku kjaftasögur sem hann kunni af höfðingjum og heldra fólki á Norðurlöndum. Seldi Sveinn Adam af Brimum einkaréttinn og gaf Adam sögur þessar síðan út í metsölubók og í fjölda greina í Hjemmet, Familiens Journal og Ugens Rapport. Auðun fékk ekki krónu fyrir en sló tún og þúfur á Íslandi fram í háa elli.