Gátan leyst

 

Um daginn spurði ég hvort einhverjir gætu gefið mér svar við þessu. Ég var svo að vasast í pappírum mínum í morgun og fann svarið alveg hjálparlaust.

Ferðalangarnir, sem sagðir voru Íslendingar í þýsku riti um miðja 19. öld, voru spænskir farandverkamenn með múlasna árið 1832. það eru að minnsta kosti þær upplýsingar sem koma fram í Penny Magazine það ár. Þar birtist grein með myndinni af Spánverjunum, sem var sú fjórða í röð greina um verkamenn Evrópu.

Líklega hefur það verið léleg enskukunnátta þýskra skólabókahöfunda, og enn lélegri myndarýni, sem gerði þessa myrku vinnudýr frá Spáni að Íslendingum.

The Penny Magazine var gefið út á hverjum laugardegi frá 1835-37 fyrir læsa hluta almúgans á Bretlandseyjum af félagsskap sem kallaði sig "The Society for the Diffusion of Useful Knowledge". Þetta rit fór glæsilega af stað með 200.000 áskrifendur. Vinsældirnar dvínuðu þó skjótt, því lýðnum þótti þetta of fræðilegt og uppbyggilegt. Verkalýðurinn vill ekki, eins og kunnugt er, heyra um kollega sína á Spáni. Verkalýðurinn vill fá skandal hjá þeim sem eru ríkir og lesa Heyrt og Séð eða DV eða hvað það nú heitir.

Mig grunar að ein grein hafi gert gæfumuninn fyrir Penny Magazine og verkalýðinn á Bretlandseyjum, sem notaði frekar penníin sín fyrir öl en menningarsull eftir 24. nóvember 1832.

Þá, og reyndar í sama blaði og myndin af spænsku farandverkamönnunum, birtist ömurlega fræðileg grein um útsjónasemi íslenskra músa. Já, þetta er ekki nein lygi. Íslenskar mýs voru frægari en Jón Sigurðsson árið 1832.  Var mikið talað um íslenskar mýs þann veturinn. Þessi músafróðleikur var m.a. soðinn upp úr upplýsingum úr bók Ebenzers Henderssonar: Iceland (1819). Blaðamaður Penny Magazine kallaði greinina "The Economical Mice of Iceland". Hafa slík dýr verið til á Íslandi? Meira um það í næstu færslu.

Athugasemdir

[Loftur Altice Þorsteinsson, 6.11.2007 kl. 21:45]

Ég hygg, að nafngiftin "spænskir farandverkamenn" nái ekki alveg hvað hér er á seiði. Eins og segir undir myndinni, eru þetta "Spanish Muleteers" sem merkir "spænskir múldýra-stjórar". Orðið "muleteer" er komið af frankneska orðinu "muletier" (mulet-ier).

Spænskir múldýra-stjórar virðast hafa lagst í ferðalög víða um heim og líklega séð um flutninga af öllu tagi. Fróðlegt væri að fá staðfestan grun minn, að þeir hafa verið ráðnir til að flytja hergögn í Evrópskum og Amerískum styrjöldum.

Hér er Felipe múldýra-stjóri:

Eftirfarandi frásögn birtist í bókinni "Tales of the Alhambra" (1832) eftir Washington Irving (1783 - 1859).

The dangers of the road produce also a mode of travelling, resembling, on a diminutive scale, the caravans of the east. The arrieros, or carriers, congregate in convoys, and set off in large and well-armed trains on appointed days; while additional travellers swell their number, and contribute to their strength. In this primitive way is the commerce of the country carried on. The muleteer is the general medium of traffic, and the legitimate traverser of the land, crossing the peninsula from the Pyrenees and the Asturias to the Alpuxarras, the Serrania de Ronda, and even to the gates of Gibraltar. He lives frugally and hardily: his alforjas of coarse cloth hold his scanty stock of provisions; a leathern bottle, hanging at his saddle-bow, contains wine or water, for a supply across barren mountains and thirsty plains. A mule-cloth spread upon the ground, is his bed at night, and his pack-saddle is his pillow. His low, but clean-limbed and sinewy form betokens strength; his complexion is dark and sunburnt; his eye resolute, but quiet in its expression, except when kindled by sudden emotion; his demeanour is frank, manly, and courteous, and he never passes you without a grave salutation: 'Dios guarde a usted!' 'Va usted con Dios, Caballero!' 'God guard you! God be with you, Cavalier!

Kveðja.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 7.11.2007 kl. 09:47]

Blessaður og sæll Loftur og þakka þér fyrir þessi fróðleikskorn og myndina af Felipe. Kvitta fyrir með lýsingu Penny Magasínsins á Felipe Múla, Juan Múla, Pedró Múla.

The arricros or muleteers form a numerous and rather conspicuous part of the Spanish population. Mules are preferred in Spain for driving, as being more surefooted and hardier of living than horse. Besides which, there are caravans of mules, with loads on their backs, constantly crossing Spain on the various roads, carrying corn, rice, flour, pulse, wine, and oil in skins, as well as goods from the sea-ports to the interior. The muleteer is a primitive being; he wanders all over the peninsula; his home is everywhere; light-hearted and jovial, he is also honest, and his punctuality in general may be depended upon. He is very kind to his mules, call them by their names, talks to them, scolds the, and his first care on arriving at the inn is to see them comfortably provided for, and then, and not till then, he thinks of himself. He is sutler in travelling merchant, carries parcels, and executes commissions for the people on his road. The master muleteer, or owner of a number of mules, sends his servants on various journeys, pays their expenses and profitable expeditions he sets for himself. During the war in the Peninsula, the muleteers were much employed by the English commissariat to carry provisions for the army, and they were paid handsomely. Accordingly, some of them were known to have come with their mules from the heart of Castile, then in possession of the French, to the frontiers of Portugal, where the English cantonments were evading the French posts and scouring parties. Often in the dead of night has the English bivouac been cheered by the distant chants of the Spanish muleteer singing national ballads “of the good land of Valencia the Eden of Spain,” or boasting of the “impregnable city of Saragossa which he French shall never conquer,” and of the patroness “our Lady del Pilar,” – the jingling of the mules’ bells echoing to each cadence.

[Loftur Altice Þorsteinsson, 7.11.2007 kl. 11:58]

Þetta muleteer mál er skemmtilegt til skoðunar Vilhjálmur.

Ég tek eftir, að bók Washington Irvings er gefin út 1832, eins og eintakið af The Penny Magazine. Getur verið að þarna séu tengsl á milli ?

Kveðja.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 7.11.2007 kl. 17:11]

Ekki hygg ég það. Þótt að Washington Irving hafi verið fyrsti ameríski rithöfundurinn sem seldi bækur á gamla Englandi, held ég að menn hafi bara þótt líferni þessara múldýrastjóra rómantískt og spennandi. Ekki er heldur minnst á Irving í greininni í Penny Magazine. Orðalagið er ekkert líkt og venjulega gátu höfundar blaðsins heimilda.

Það er stafsetningavilla í Penny Magazine. Spænska heitið fyrir þessa atvinnugrein var ekki arricros heldur arrieros

[Loftur Altice Þorsteinsson, 7.11.2007 kl. 18:56]

Í textanum sem þú birtir Vilhjálmur úr The Penny Magazine getur að líta:

During the war in the Peninsula, the muleteers were much employed by the English commissariat to carry provisions for the army, and they were paid handsomely.

Hér er væntanlega verið að vísa til stríðsins á Iberíu-skaganum, sem Englendingar nefndu The Peninsular War. Styrjöldin stóð frá 1808 til 1814, þannig að 1832 voru einungis liðin um 30 ár frá þessum átökum. Þarna börðust England, Postúgal og Spánn, gegn Napóleon keisara Franklands.

Til gamans set ég inn hjá þér Vilhjálmur tvö víðfræg málverk eftir Francisco José de Goya y Lucientes (1746 - 1828). Málverkin sýna tvö atvik frá upphafi styrjaldarinnar, í maí mánuði árið 1808. Goya mun hafa málað þau á árinu 1814.