Leita í fréttum mbl.is

Bókmenntahóran Hallgrímur

halli_skalli.jpg
 

Vel skil ég helsta trymbil búsáhaldabyltingarinnar, Hallgrím Helgason, ţegar á ađ setja ofurskatta á bćkur og menningarefni, en hins vegar ađ gera sykur og fitu skattfría. Bćkur eru sykur, jafnvel sumar hverjar hunang, og eiga ađ vera nćr skattfrjálsar alveg eins og Cocoa Puffiđ sem forsćtisráđherrann borđa alltaf á morgnanna. Ég held líka, ađ Hallgrímur slagverksmeistari sé yfirburđar materíalístískur mađur og hefđi plumađ sig sem góđur sölumađur fyrir ţýskar sláttuvélar hefđi hann ekki tekiđ saman viđ skáldskapargyđjuna.

Háttalag hans eftir bankahruniđ segir mér ţađ einhvern veginn ađ Hallgrímur sé ţrćll Mammons. Hann er án ţess ađ vilja viđurkenna ţađ míní-kapítalisti og gífurlega upptekinn af peningum, eins og flestir listamenn og fólk er flest. Ađrir en ţeir sem kjósa Sjálfstćđisflokk og Framsókn ţurfa líka ađ lifa og hafa smá lúxus, svo ekki verđi bylting.

Jafngóđur og Hallgrímur er í ađ berjast fyrir ţá sem missa allt sitt kapítal (HaHe ţarmeđtalinn),  jafnvel vitiđ líka, jafn slakur er Hallgrímur í ađ berjast fyrir integríteti  (íslenskt orđ finnst víst ekki - kannski heild) í verkum sínum.

Heit Kona

Áđur en bókin Kona viđ 1000° kom út á íslensku var bókin komin út á ţýsku. En mál ţróuđust ţannig, vitum viđ nú, ađ ţýska forlagiđ sem gaf bókina út hafđi innanborđs afar einkennilegt fólk og ţýđanda sem helst sér ekki neinar óţćgilegar lýsingar á einum "mikilfenglegasta" kafla sögu Ţýskalands. Of safaríkar eđa sannar lýsingar á ógeđi ţví sem flestir Ţjóđverjar tóku ţátt í getur víst veriđ hćttulegt á okkar tímum og valdiđ ţví ađ bestu skáldsögur seljist ekki hjá forlaginu Klett-Cotta. Sagnfrćđirit sem Klett-Cotta gefur út eru líka afar gerilsneydd.

Hallgrímur mun hafa beygt sig fyrir vilja forlagsnasistanna á Klett-Cotta ţegar hann sá fram á ađ 1000 gráđa heita konan yrđi flopp í Ţýskalandi. Hann var reyndar enn ađ rita ţýsku gerđina, ţegar ţýđandinn var ađ ţýđa hana, sem verđur ađ teljast mjög nýstárleg ađferđ. Hallgrímur greyiđ vann fram á rauđar nćtur međ Wagner á fullu á fóninum til ađ ţjónkast viđ ţýđandann sem líklega átti afa í SS eđa hefur mjög góđa innsýn í hvađ drepiđ getur sölu á bókum í Ţýskalandi. "Das kannst du nicht schreiben, Hallgrímur" var greinilega oftast svariđ viđ nćturvinnu Hallgríms sem sćtti sig ţreyttur viđ ađ ţýđandinn, eđa var ţađ "Censurstelle Klett-Cotta", rúđi texta hans öllu safaríku og breyttu öđru svo sumir Ţjóđverjar yrđu ekki minntir of ćrlega á fortíđina. Eigandi forlagsins er heldur ekki gyđingur og hefur ţađ örugglega haft sitt ađ segja.

Bók, sem á Íslandi hefur helst fariđ í taugarnar á afkomendum Brynhildar Georgínu Björnsson, sem Hallgrímur skáldar utan um, kom út í Ţýskalandi svo rúin og dauđhreinsuđ ađ fróđir menn ţekkja vart bókina ţegar hún er borin saman viđ dönsku ţýđinguna og íslensku gerđina. Á ţýsku er bókin beinlínis kosher fyrir afkomendur nasista í Ţýskalandi. Enginn varđ leiđur, engin sannleikur löđrungađi bókmenntafólkiđ í Ţýskalandi, ađeins fiktsjón. Bókin rokselur jafnvel á bensínstöđvum í Schwarzwald.

Bókmenntafrćđingar úti í hinum stóra heimi, utan Ţýskalands, ţar sem sárin eru enn ađ gróa, eđa Íslands, ţar sem menn eru alltaf seinir ađ fatta, hafa gapt af undran. Bókin kom vitaskuld fljótt út á dönsku sem Kvinden ved 1000° . Góđ ţykir mér grein Erik Skyum Nielsens, Romanens markedstilpasning: Et boghistorisk lćrestykke i frivillig litterćr censur, sem kom út á í fyrra í afmćlisritiSkyum-Nielsen sýnir í grein sinni á mjög afgerandi hátt hvernig allt bitastćtt hvarf úr bókinni um heitu konuna á Íslandi og eins hvernig Hallgrímur gerđist bókmenntahóra í Ţýskalandi.  Skyum-Nielsen er afar kurteis mađur. Danir nota ekki ljót orđ eins og bókmenntahóra, en ég er viss um ađ ákveđin kynslóđ Ţjóđverja ţyldi alveg ađ vera mér sammála, ef ţeir heyrđu um og sćju mismuninn á bók Hallgríms á Íslandi og í Ţýskalandi.  Ég leyfir mér líka ađ kalla ţetta skandal.

img_23823.jpg
Garden Party hjá forlaginu Klett-Cotta. Hallgrímur er orđinn stubenrein í Ţýskalandi.

 

Lítil var heldur ekki undrun Claus Rothsteins bókmenntagagnrýnanda í Danmörku, ţegar Guđrún Jónsdóttir, dóttir Brynhildar Gerorgínu sem Hallgrímur hefur gefiđ nýtt nafn og gert ađalpersónu sinni, kom á fyrirlestur Rothsteins í mars 2013. Guđrún var međ yfirlýsingu sem hún hafđi fyrr birt í Fréttablađinu, ţýdda yfir á ensku. Ţetta hafđi greinilega áhrif á Rothstein, sem ekki kallar allt ömmu sína. Nú gerđis Rođsteinn nćr klökkur.

Auđvitađ mega menn skálda og segja eitthvađ ljótt um dauđa menn, nema kannski Laxness, Eldjárn og ég gćti taliđ nokkra tugin annarra. Ţađ er ekki sama hver mađurinn er á Íslandi. Hallgrímur gengur ef til vill lengra en sćmilegt er í ljósi ţess ađ hann  beygir sig síđan fyrir óskum Evruţjóđverja sem ekki vilja eđa geta heyrt neitt ljótt um forfeđurna? Ég tel hins vegar, alveg persónulega, ađ Hallgrímur hafi misskiliđ konu ţá sem hann tók ađ láni. Greining hans á henni minnir mig á sérfrćđiţekkingu karla á konum anno 1900, ţegar karlrembusvín voru ţeir einu sem töldu sig ţekkja og geta greint eđli kvenna, og ţađ gerđist allt í einhverri pseudosexúelli fantasíu karlanna. Kona sú sem Hallgrímur tekur til međferđar var frekar fórnarlamb en sterk forgangskona kvenna sem áttu 5 börn međ jafnmörgum mönnum. Hallgrímur hefur leyft sér ađ misskilja konuna.

Mammon er svariđ, en ekki áhugi á sál. Hallgrímur vildi grćđa topdollar í Ţýskalandi, líkt og hann vill ekki vera ofskattađur á Íslandi. Til ţess ađ grćđa sem mest í Ţýskalandi var hann til í ađ láta gelda verk sitt svo ţađ ylli ekki óţćgindum í Ţýskalandi. Ohne Geld geht gar nichts eins og Ţjóđverjar segja enn. Er hćgt ađ leggjast lćgra sem höfundur, nema ef vera skyldi ađ nota persónu, sem er svo ferlega lík einhverri konu á Íslandi, ađ ţađ lá viđ ađ verkiđ vćri ţađ sem á íslensku er kallađ "óvirđing viđ látinn mann"?  Menn tapa ţó ekki peningum í Ţýskalandi á ţví ađ sverta einhverja látna konu sem dó í bílskúr uppi á Íslandi. En greinilegra er, ađ enn eru til Ţjóđverjar sem ekki geta ţolađ ađ heyra smá sannleika um hinn látna brjálćđing sem Ţjóđverjar létu stjórna sér í 12 ár, og sömuleiđis Íslendingar sem ţjónka viljugir undir rassinn á ţeim eins og svo oft áđur.

Er nema vona ađ listamađurinn Hallgrímur sé áhugamađur um skatta, ólmur í ESB, og ófullnćgđur í hinni ömurlegu krónuverslun á hjara veraldar, sem hann getur ţó ţakkađ andargift sína?  Hann seldi jafnvel ömmu sína fyrir nokkrar evrur.

Ég hef veriđ ađ hugsa um ađ schwissa ţessum pistli yfir á ţýsku. Viđ Hallgrímur erum nefnilega skyldir í 10. liđ og illkvittni erfist oft í kvenlegg, svo eitthvađ eigum viđ Halli sameiginlegt fyrir utan hárleysiđ. En Hallgrímur er líka Schram, kominn af Christian Günther Schram sem settist ađ á Skagaströnd og seldi Íslendingum brennivín. Hallgrímur er ţannig ţýskur ađ hluta til (ţótt Bryndís frćnka hans hafi fullvissađ alla í diplómatíunni í Washington um ađ íslenska Schramiđ sé gyđinglegt). Ţýsk gen Hallgríms gćtu vitaskuld líka skýrt ţessa sorglegu sjálfritskođun Hallgríms im alten Vaterland.

Ţegar ég sá kápu ítalskrar ţýđingar bókarinnar, datt mér andartak í hug, hvort enn önnur útgáfa vćri ţar á ferđinni, allt öđruvísi en sú ţýska eđa sú íslenska. Ţó var ekkert "Heila Mussolini" í bókinni. Á ítölsku heitir bókin "Amma viđ 1000 gráđur" (La Nonna a 1000°). Hvađ haldiđ ţiđ? Kannski er ţađ Fahrenheit?

_35.jpg

Bloggfćrslur 21. september 2014

Höfundur

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

vilhjalmur@mailme.dk

Bćkur

Kynning á nokkrum fćrslum, greinum og bókum PostDocs


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband